Centauromakhia, Tesalya’da yaşayan antik Yunan kabilesi Aeolians’ın üyeleri olan Lapithe halkı ile Yunan mitolojisindeki yarı at, yarı insan yaratıklar olan efsanevi centaurlar arasında yapılan efsanevi bir savaştı.
Centaurlar ve Lapitler kimdi?
Antik Yunan’daki Lapitler ve centaurların, klanların iki efsanevi kardeşten geldiği ve isimlerini de onlardan aldığı düşünüldüğünden akraba oldukları söyleniyordu: Lapithler ve Centaurlar.
Antik Yunan mitolojisine göre Centaur, yıldızları takımyıldızlara göre gruplandıran ve başkalarına onları nasıl okuyacaklarını öğreten ilk varlıktı. Denizci arkadaşları Argonotlara rehberlik etmek için yıldızları (Erboğa takımyıldızı) kullanarak kendisinin bir imajını formüle ettiği söyleniyor.
O ve kardeşi Lapithes’in tanrı Apollon’un ve nehir tanrısı Peneus’un kızı perisi Stilbe’nin oğulları olduğu sanılıyordu. Lapithes’in cesur bir savaşçı olduğu söylenirken, Centaur deforme olmuş bir adamdı ve daha sonra kısraklarla çiftleşerek yarı insan, yarı at olan centaurlardan oluşan bir ırk ortaya çıktı. Lapitler ise insan formuna sahipti.
Lapith soyunda Ixion, Pirithous, Caeneus ve Coronus gibi savaşçılar ve kralların yanı sıra kahin Ampycus ve oğlu Mopsus da vardı.
Centauromakhia Savaşı nasıl başladı?
Binlerce yıl boyunca çok sayıda sanat eserinde yer alan bu Kentauromakhi, gelini Hippodamia ile evleneceği törene at adamlarını davet eden Lapith Kralı Pirithous’un düğün ziyafetinde ateşlendi.
Şaraba alışkın olmayan biniciler vahşi doğalarını kontrol altına alamadılar ve Hippodamia ortaya çıktığında, at adam Eurytion onu kaçırmaya çalıştı, hemen ardından diğer at adam da aynısını kadın misafirlere yapmaya çalıştı.
Lapith’lerin kadınları savunmak ve asi centaurları bastırmak için ayaklanmasıyla evlilik hızla kaosa dönüştü. Daha sonra ortaya çıkan şey, medeniyet ile uygar Yunanlılar arasında bir benzetmeye yol açan, toplumun uçlarındaki barbar ve barbar nezaketsizliğe karşı savaşan, yaygın kaosa karşı rafine bir düzen olan insan ve hayvan arasındaki kanlı bir savaştı.
Savaş sırasında Theseus, Lapith’lerin yardımına geldi ve Eurytion’un kulaklarını ve burnunu kesmelerine ve onu savaştan atmalarına yardım etti. Büyük çatışma sona erdiğinde centaurlar Tesalya’dan kuzeybatıya sürüldü.
Bazı tarihçiler bu efsanevi savaşın, ata binmeyen Minoslular ile bozkırların göçebe atlıları arasındaki ilk karşılaşmanın temsili olduğunu öne sürüyorlar. Dolayısıyla efsane, atçılık uygarlıkları ile ata binme konusunda hiçbir bilgisi olmayan eski Yunanlılar arasındaki ilk çatışmaların bir metaforu olabilir.
Savaştan ilham alan sanat eseri
Ancak bir süre sonra, Yunan efsanesi antik Yunan felsefesinin prizmasından süzülmeye başladığında, Lapitler ile Kentaurlar arasındaki Centauromakhia Savaşı, uygar davranış ile vahşi davranış arasındaki iç mücadelenin mecazi olarak enkarnasyonu haline geldi.
Bu benzetme, Lapith’lerin, sentorların yaptığı gibi suyla seyreltilmesi ve aşırı içilmemesi gereken şarabı nasıl doğru şekilde tüketeceklerini bilmeleri gerçeğiyle güçlendirildi.
Phidias’ın yönetimi altında çalışan Antik Yunan heykeltıraşları, savaşın öyküsünü uygar Yunanlılar ile barbarlar arasındaki büyük çatışmanın sembolü olarak algıladılar. Böylece, Lapitler ve Kentaurlar arasındaki savaşlar, Parthenon’un heykel metoplarında ve Olympia’daki Zeus tapınağında temsil ediliyordu. Savaş aynı zamanda çok sayıda vazoya da konu oldu.
Fransız şair José Maria de Heredia, Les Trophées adlı eserinde savaşla ilgili bir soneye yer verirken, Rönesans sırasında efsanevi çatışma, Floransa’da konuyla ilgili mermer bir kabartma yapan Michelangelo da dahil olmak üzere sanatçılar için popüler bir tema haline geldi. 1492.
Sonraki on yıl boyunca Piero di Cosimo, şu anda Londra’daki Ulusal Galeri’de bulunan Kentaurlar ve Lapitler Savaşı’nı resmetti ve Luca Signorelli tarafından bir Roma lahitinden esinlenerek Azizlerle Enthroned adlı eserinde Centauromakhi’li bir friz boyandı. 15. yüzyılın başında Toskana’daki Cortona’da keşfedildi.
