“Sonsuz dönüş” birçok filozofun ilgisini çeken gizemli ve çok ilgi çekici bir kavramdır.
Buna göre her şey olduğu gibi tekrarlanacaktır. Üstelik bu tekrarın bile sonsuza kadar süreceği düşüncesi de var.
“Sonsuz dönüş” kavramının kökenleri
“Sonsuz dönüş” tabiri Friedrich Nietzsche’ye atfedilir. Ancak bu kavramın kökenlerini Sokrates öncesi Yunan felsefesine kadar takip edebiliriz.
Nietzsche’yi büyük ölçüde etkileyen Herakleitos, ölümden sonraki yaşamımız da dahil olmak üzere her şeyin döngüsel olarak yinelendiğine inanıyordu.
Stoacılar da bu fikre bağlıydı. Evrenin “ölmesi” ve yeniden doğması yönündeki Stoacı felsefe, Herakleitos’un ebedi dönüş teorisine dayanmaktadır ve Platon ve Aristoteles tarafından da ifade edilmiştir.
Bu yeniden doğuşta evrenin nesneleri ve olayları geçmişin karbon kopyası olarak kendilerini sonsuzca tekrarlıyor. Yani yıldızlar eskisi gibi hareket edecek ve bir önceki döngüde yaşayan aynı insanlar yeniden ortaya çıkacak. Mesela Sokrates ve Platon, tıpkı dünyadaki tüm insanlar gibi, ebeveynleri ve arkadaşlarıyla birlikte geri dönecekler.
Üstelik her birey aynı acılara katlanacak ve bunlarla tamamen aynı şekilde başa çıkacak, önceki döngülerde kullandığı yöntemlerin aynısını kullanacak.
Olaylar meydana geldikten sonra tarihe kaydedilir. Bu olaylar içsel olarak döngüsel bir şekilde tekrarlanabilse de, zorunlu olarak, belirtildiği gibi, şimdiki zamanın kesişimini geçtikten sonra geçmişten geleceğe doğru düz bir çizgide hareket eden evrensel zamanı takip ederler.
Zaman bu rotayı takip eder çünkü tik tak eden bir saat gibi bir daire çizerek hareket eder.
“Sonsuz dönüş”ün pagan kökenleri
Bu ebedi dönüş kavramının kökleri döngüsel zaman algısında bulunur. Bu, Hıristiyanlık öncesi tüm Avrupa dinlerinde ortak görünüyor.
Ebedi dönüş, doğanın, dünyanın, orada yaşayan yaşamların ilahi ve kutsal bir vizyonunu ve dolayısıyla bu kavramların ölümsüzlüğünü gerektirir. Bu algı, dünyayı var olduğu haliyle gözlemlemekten kaynaklanır. Döngülerin (mevsimler), birbirini izleyen ardışıklıkların (nesillerin) ve farklılaşma ile tekrar arasındaki geçişlerin bir gösterisi.
Herakleitos’un dediği gibi: “Hiç kimse kendini aynı nehre iki kez atmaz” ve aynı şekilde “Güneş aynı şekilde iki kez doğmaz, ancak aynı anda aynı güneştir”.
Bu inanç uyum sezgisine dayanmaktadır. Kökleri döngülerin düzenli periyodikliğinde ve karşıtların dengesinde yatmaktadır. Dolayısıyla her güncel olay yalnızca belirli bir an değil, bir kavşaktır.
Şimdiki her an, tüm geçmişi hayata geçirir ve tüm geleceğin potansiyelini barındırır. Burada tarihsel zamanın üç boyutlu bir biçimini buluyoruz. Geçmiş, şimdiyi yeniden yaşayarak insana, kaderini çizerken planlar yapmasına olanak tanıyan bir bakış açısı sunar.
Döngüsel dünya görüşünün İbrahimi dinlerin doğrusal zaman algısıyla karşıtlığı
Bu döngüsel dünya görüşü, tek tanrılı dinlerde ifade edilen doğrusal zaman algısıyla keskin bir tezat oluşturuyor. Bu dinler arasında Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam bulunmaktadır.
Bu dinlerde dünyanın tarihsel seyri, tarih öncesi bir durumu (ilkel cennet, Cennet Bahçesi) tarih sonrası bir duruma (Tanrı’nın Krallığının yeryüzünde kurulması) bağlayan bir çizgi olarak görülmektedir.
Bu anlayışa göre insan başlangıçta Yaradan’la uyum içinde yaşıyordu. Ancak asli günah olarak bilinen büyük bir hata yaptıktan sonra Allah onu cennetten kovar ve o da tarihe girer. Bu, ekmeğini çalışarak kazanması gereken bir “gözyaşı vadisidir”. Ancak Mesih’in gelişinin sevindirici haberi sayesinde insan, bireysel kurtuluşunu sonsuza kadar garanti altına almak için doğru seçimleri yapabilir.
Zamanın sonunda, Armagedon’daki son savaştan sonra, Tanrı iyiyi kötüden ayıracaktır. Tarih sonrası devlet, tarih öncesi durumu yeniden kuracaktır. Hikayeyi bitirecek ve kapalı bir parantez gibi özümseyecektir.
Bu açıdan bakıldığında hikaye, kelimenin her iki anlamında da ivme taşıyor. Belirli bir yönde gelişir ve anlam taşır. Bu nedenle insan özgürlüğü sınırlıdır. İnsan tarihi şekillendirmede tamamen özgür değildir.
Bunun yerine o inanç sisteminin en üst otoritesinin kendisine ulaştırdığı vahyi kabul etmesi gerekir.
Nietzsche’nin efsanesi aracılığıyla mesajı
Ebedi dönüş fikri, sonsuz tekrar kavramı Nietzsche’nin “Böyle Buyurdu Zerdüşt” adlı eserinin kalbinde yer alır. Filozof şu soruyu sorar: “İnsan, kendine ve hayata karşı, her dakikanın sınırsız, değişmeyen geri dönüşünden daha hararetle hiçbir şeyi istememeye ne kadar hazır olabilir? »
Sizi rahatsız eden hissettiğiniz her şey; en küçük utanç veya utangaçlık anları, hatalarınız, başarılarınız, aşklarınız, gözyaşlarınız, mutluluğunuz, üzüntünüz, doğumunuz ve ölümünüz, suçluluğunuz, etrafınızdakilerin hayal kırıklığı… hepsi sonsuzlukta aynı ritimde, aynı frekansta ve tamamen aynı şekilde tekrarlanırlar.
Nietzsche “Ebedi Dönüş”te “oluşun varlığının” önemini ve bunun döngüsel gerekliliğini vurgular.
Nietzsche’nin dünyasını sonsuzlukta kendini yeniden üreten bir “kopya” olarak görebiliriz. “Çünkü her an bir tekrardır, zaten sonsuz sayıda olmuş olan şeylerin bir kopyasıdır” der Zerdüşt.
Başka bir yerde de şöyle diyor: “Eğer evren bir denge durumuna sahip olsaydı, oluşun bir amacı ya da bir son durumu olsaydı, o noktaya çoktan ulaşmış olurdu. »
Nietzsche’nin bunun ardındaki mesajı ne olabilir? Hayatı, ölümü ve sonsuzluğu olumlayan bir konum olarak yorumlayabiliriz.
Bize şunu söylüyor: Hayatınızı öyle yaşayın ki, geriye dönüp baktığınızda, yarattığınız hayatı ve yaptığınız seçimleri uzaktan düşündüğünüzde, bu hayatın yaşanmaya değer olduğunu güvenle söyleyebilirsiniz. deneyimli. ve sonsuzluk denen sonsuz döngüde bunu tekrar tekrar deneyimlemeye dayanabildiğinizi.
