Kutsal Kitap birçok ulusun kökeninden söz eder. Mesela Yunanlıların kökenine dair bazı bilgiler veriyor. Peki Kutsal Kitap Etrüsklerin kökeni hakkında bilgi veriyor mu?
Antik İtalya’da kökenleri tartışmalı olan güçlü bir ulustu. İncil’in bu tartışmayla bir ilgisi var mı?
İncil’deki Milletler Tablosu
Kutsal Kitap yalnızca birkaç milletin kökeni hakkında ayrıntılı bilgi sağlar. Örnekler İsrailoğullarını, Edomluları ve Midyanlıları içerir. Ancak Milletler Tablosu adı verilen bölümde yeryüzündeki hemen hemen her milletin kökenine değinilmektedir.
Bu bilgiyi Yaratılış kitabının 10. bölümünde buluyoruz. Nuh’un oğulları, torunları ve torunlarının uzun bir listesini içerir. Üç oğlu Ham, Sam ve Yafet’ti.
Japheth’in Javan adında bir oğlu olduğu söyleniyor. Bu, İncil’in Yunanlılar için kullandığı ismin aynısıdır. Javan’ın da Elisha adında, Yunan etnik adı “Aioleis” ile karşılaştırılabilecek bir oğlu vardı. Yani sadece isimlere bakılırsa Javan’ın Yunanlıların atası olduğu açıktır.
İncil’in Milletler Tablosunda Etrüsklerin kökeni
Bu bağlamda İncil’deki Milletler Tablosu bize Etrüsklerin kökeni hakkında ne söyleyebilir? Her ne kadar Kutsal Kitap bu ulustan hiçbir zaman doğrudan söz etmese de, Milletler Tablosu’nda adı Etrüsklerin adıyla bağlantılı görünen bir kişi yer alıyor.
Söz konusu karakter Tiras’tır. Adı açıkça Yunanlıların Etrüsklere uyguladıkları etnik isim olan “Tyrsenoi”yi hatırlatıyor. Daha sonra “Tirenliler” formunun geldiği “Tyrhenoi”ye dönüştü.
Ancak isim aslında “s” harfiyle yazılıyordu. Bronz Çağı Mısır kayıtları, Tereş adlı bir milletin Deniz Kavimlerinden biri olduğundan bahseder. Birçok bilim adamı, Tereşlerin Tyrsenoi (yani Etrüskler) olduğuna inanır.
Dolayısıyla İncil’e göre Etrüsklerin kökeninin Tiras isimli bu karakterde bulunması çok muhtemeldir.
Tiras nereye yerleşti?
Tiras’ın Etrüsklerin atası olarak tanımlanması yararlı bir bilgidir. Bunun Etrüsklerin Anadolu’dan efsanevi göçünün tarihselliği sorunuyla da ilgisi olabilir. Bazı araştırmacılar bu göçün gerçekten gerçekleştiğine inanıyor, diğerleri ise Etrüsklerin her zaman İtalya’dan geldiğine inanıyor.
Tiras hakkında ne biliyoruz? Yafet’in oğluydu ve dolayısıyla Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal ve Meşek’in kardeşiydi. Bunlardan ilk ikisi olan Gomer ve Magog, Kimmerler, İskitler gibi uluslarla ve Germen kabileleri gibi Avrupa’dan daha uzaktaki uluslarla ilişkilendirilir.
Javan, daha önce de gördüğümüz gibi, Ege Denizi ve İber Yarımadası’ndaki birçok adanın yanı sıra Yunanlılarla da ilişkilendirilir. Hem Tubal hem de Meshech Anadolu ile ilişkilidir. Kesinlikle daha doğu yönü ile ilişkilendirilen tek karakter Medler ve Perslerle bağlantılı olan Madai’dir.
Bu bilgilere dayanarak Tiras hakkında ne söyleyebiliriz? Kardeşlerinin çoğunun Avrupa’daki veya Karadeniz’e yakın milletlerle ilişkili olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla sadece bu sınırlı bilgiye dayanarak Tiras’ı da bu bölgedeki bir lokasyona bağlamak mantıklı olacaktır.
İncil ve geleneğe göre Etrüsklerin kökeni
İlginç bir şekilde, eski gelenekler Tiras’ı Trakyalılarla ilişkilendiriyordu. Örneğin Yahudi tarihçi Josephus’un MS 1. yüzyıldaki yazılarında bu bağlantıyı buluyoruz. Efsaneye göre Trakyalıların atası Thrax adında bir karakterdi. Bu isim “Tiras” ismine oldukça yakındır.
İncil’e dayanan bu geleneğin doğrulanmasının Etrüsklerin kökeni sorunuyla nasıl bir bağlantısı var? Trakyalılar, Anadolu’nun kuzeybatısında, Boğaz’ın hemen karşısında yaşıyorlardı. Diğer araştırmaların da gösterdiği gibi Etrüsklerin İtalya’ya göç etmeden önce Kuzeybatı Anadolu’da yaşadıklarına inanılıyor.
Eğer Trakyalılar, eski geleneğin iddia ettiği gibi gerçekten Tiras’ın torunlarıysa, bu, Tiras’ın diğer torunlarının (Etrüskler) aynı bölgeye yerleştirilmesi için güçlü bir gerekçe sağlayacaktır. Bu da Etrüsklerin aslen Trakya’ya uzak olan İtalya’da değil, kuzeybatı Anadolu’da yaşadıklarını gösteriyor.
Dolayısıyla Kutsal Kitap Etrüsklerin kökeni hakkında doğrudan yorum yapmasa da bize bazı yararlı bilgiler sağlar. Bu bilgi, her ne kadar belirsiz olsa da, Etrüsklerin kuzeybatı Anadolu’da ortaya çıktığı yönündeki eski fikri desteklemektedir.
