25 Kasım 1942’de Gorgopotamos demiryolu köprüsünün patlaması, bugün İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya’nın Yunanistan’ı işgaline karşı direnişin en büyük ve en cesur anı olmaya devam ediyor.
29 Eylül 1942’de Albay Eddie Myers liderliğindeki on iki İngiliz komandodan oluşan bir grup, Yunanistan’ın merkezindeki Giona Dağları’na paraşütle atladı.
Bunların arasında, “Giannis” kod adıyla anılan, adı bilinmeyen bir Rum ve Kıbrıslı olan Themistokles Marinos da vardı.
Görevleri, Yunan direnişinin üyeleriyle temasa geçmek ve onlarla birlikte, Kahire’deki Müttefik karargâhında tasarlanan “Harling Operasyonu” adlı cesur bir projeyi uygulamaktı.
Gorgopotamos köprüsünü yıkma projesi
Proje, Papadia, Asopos ve Gorgopotamos nehirleri üzerindeki üç köprüden birinin yıkılmasını içeriyordu. Bunların hepsi bölgedeki önemli köprülerdir.
Ancak bunlardan biri olan Gorgopotamos Köprüsü, Selanik ile Atina arasındaki hayati öneme sahip demiryolu hattını taşıyordu.
Sonraki birkaç gün boyunca Myers ve adamları olası üç sabotaj bölgesini incelediler ve neyse ki Gorgopotamos Köprüsü’nün aynı zamanda en kolay hedef olduğunu keşfettiler.
Güney Yunanistan limanlarına giden tek güvenilir yoldu ve bu rotanın yok edilmesi, General Erwin Rommel’in Kuzey Afrika’daki Alman kuvvetlerine sağlanan tedarikin kesilmesine neden olmayı amaçlıyordu.
Ancak operasyonun başarıya ulaşması için çeşitli Yunan direniş gruplarının desteğini almaları gerekiyordu.
19 Kasım’da Myers, Yunanistan Ulusal Cumhuriyetçi Birliği (EDES) lideri Napolyon Zervas ile Mavrolithari, Fokida’da buluşmak için acele etti.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Yunan direnişi
Ertesi gün Yunan Halk Kurtuluş Ordusu’nun (ELAS) lideri Aris Velouchiotis, İngiliz komandolarıyla buluştu.
Bütün taraflar Gorgopotamos Köprüsü’nün sabotaj için en iyi hedef olduğu konusunda hemfikirdi.
Üç gün sonra bölge ortak bir gerilla grubu tarafından izlendi ve 22 Kasım’a gelindiğinde köprünün 25 Kasım gecesi havaya uçurulması planı kesinleşti.
Gorgopotamos köprüsü, tamamı ağır makineli tüfeklerle donatılmış yaklaşık yüz İtalyan ve beş Alman askeri tarafından korunuyordu.
Nötrleştirilmesi sadece hız değil, aynı zamanda muazzam miktarda patlayıcı madde de gerektirecektir.
Direniş ekibi şu anda yüz elli kişiden oluşuyor; bunların arasında seksen altısı ELAS’tan, elli iki tanesi EDES’ten ve on iki İngiliz komandosu da var.
Plan, Yunanlıların muhafızları ortadan kaldırması veya dikkatini dağıtması, İngilizlerin ise patlayıcıları köprü boyunca yerleştirmesiydi.
25 Kasım gecesi saat 23.07’de köprünün her iki ucunu koruyan nöbetçilere saldırı başladı.
Her şey geliştirilen dikkatli plana göre gitti. 26 Kasım sabaha karşı 1.30’da köprünün bir bölümü patladı ve bunu hızla takip eden ikinci bölüm de sabah 2.21’de aşağıdaki nehre daldı.
Aynı zamanda saldırıyı püskürtmek için Gorgopotamos’a gönderilen İtalyan askerlerinden oluşan bir tren de gerillalar tarafından başarıyla durduruldu.
Sabah saat 4.30 sıralarında son gerillalar da operasyonlarını bitirmiş ve hikayelerini karşılaştırmak için Kalyvia’daki buluşma noktasında buluşmuştu.
Harling Operasyonu’nda savaşan 150 direniş savaşçısından sadece dördü yaralanırken, İtalyan ve Alman askerlerinden oluşan köprü muhafızları 20 ila 30 kişiyi kaybetmişti.
En büyük sabotaj eylemlerinden biri olan Gorgopotamos’un yok edilmesi
Ancak birkaç gün sonra dokuz Yunan vatansever, bu kahramanca eyleme misilleme olarak Alman işgal güçleri tarafından hasarlı köprünün bulunduğu yerde halka açık bir şekilde idam edildi.
Gorgopotamos Köprüsü patlaması İkinci Dünya Savaşı’nın en büyük sabotaj eylemlerinden biriydi.
O dönemde işgal altındaki tüm Avrupa’nın hayranlığını uyandırmış ve işgalin zorlu yıllarında Yunan halkına cesaret vermiştir.
Ancak Kuzey Afrika cephesindeki etkisi sınırlıydı çünkü köprü yıkıldığında Almanlar El Alamein Muharebesi’ni kaybetmişti.
Rommel, kuvvetlerinden geriye kalanları alıp batıya doğru hareket ederek Yunanistan’dan gelen tedarik zincirinin önemini azalttı.
Bu hareket doğal olarak Yunan direnişinin moralini büyük ölçüde yükseltti. Ancak Gorgopotamos operasyonunun başka bir önemli sembolik anlamı daha vardı.
Bu muhtemelen modern Yunan tarihinde solcuların (ELAS) ve sağcıların (EDES) ülkenin iyiliği için birlikte çalıştığı tek an oldu.
1982 yılında Andreas Papandreu yönetimi, Gorgopotamos Köprüsü patlamasının yıldönümünü, Ulusal Direniş halkını resmi olarak kutlama günü olarak belirledi.
