Gizemli Aztek “ölüm düdüklerinin” dinleyiciler üzerindeki tuhaf ve dehşet verici etkisi araştırmacıları büyüledi.
Halk arasında ölüm düdükleri olarak bilinen bu düdükler kafatası şeklindedir ve çığlığa benzer korkutucu bir ıslık sesi çıkarırlar. Büyük ihtimalle Mezoamerikan döneminde insanlar tarafından ölüm ve insan kurban etmeyle ilgili ritüellerde kullanılmışlardı.
Bunlara ayrıca daha doğru bir tanım olan kraniyal düdükler de denir. Benzersiz bir özellik, üflenen havanın yuvarlak bir iç bölmenin içinde bulunan bir hava kuyusundan geçmesidir. Bu, dinleyiciyi büyük ölçüde etkileyen alçak, çığlık atan, korkutucu bir ses üretir.
Bu eski Aztek düdükleri, Batı’nın nefesli çalgı sınıflandırmasına uymuyor. Garip, çığlık benzeri sesleri, araştırmacıları gerçek kullanımları konusunda şaşkına çevirdi.
İlk kafatası düdüğü 1999 yılında Mexico City’de 20 yaşında bir adamın mezarında keşfedildi. Adamın insan kurbanının kurbanı olduğuna dair işaretler vardı. O zamandan bu yana, genellikle 1250’den 1521’e kadar uzanan Aztek İmparatorluğu dönemine ait mezarlardaki kurban kurbanlarının gömülmelerinden çok daha fazla buluntu keşfedildi.
İlk düdük, Aztekler için önemli bir tanrı olan Aztek rüzgar tanrısı Ehecatl’a adanan antik Tlatelolco tapınağında bulundu. Düdüğün çıkardığı sesin rüzgarınkine benzer doğası, amacının Ehecatl ile iletişim kurmak veya ona saygı göstermek olduğu fikrine tekabül ediyor gibi görünmesi mümkündür.
Potansiyel olarak kafatası düdüğü, ölümle ilgili törenlerde ve ritüellerde, ölen kişi için bir yas tutma aracı olarak veya Ehecatl’a bir insan kurbanını kabul etmesi için bir çağrı olarak kullanıldı. Hatta ölen kişiye veda şarkısı olarak bile kullanılmış olabilir.
Bir diğer hipotez ise ölüm düdüğünün düşmanı korkutmak amacıyla psikolojik savaş silahı olarak kullanıldığıdır.
Düdük nasıl yapıldı ve nasıl kullanıldı?
Aztek ölüm düdükleri benzersiz bir şekilde işlendi ve yaklaşık 3 ila 5 cm (bir ila iki inç) boyutunda kilden yapıldı. Onları benzersiz kılan özel bir ses üretim mekanizması vardı. Antik ve çağdaş müzik enstrümanlarıyla karşılaştırıldığında kesinlikle sıra dışı bir ses aracıdır.
Odanın içinde farklı hava akışları çarpışır ve spesifik, doğrusal olmayan ve gürültülü bir ses üretir. Yoğun hava basıncıyla çalındığında tiz, delici, çığlık atan bir sestir. Bu eserler yalnızca İspanyol öncesi Orta Amerika’da geliştirildi.
Ancak bunların amacı bilinmiyor. Kullanımlarıyla ilgili çeşitli hipotezler vardır, ancak bu tür düdüğün olası eski kullanımına ilişkin tek referans Lewis Spence, Myths of Mexico and Peru, Londra, 1913 kitabındaki bir metinden gelmektedir:
“Tezcatlipoca ile ilgili en dikkat çekici festival beşinci ayda düzenlenen Toxcatl oldu. Bu bayram gününde, bir yıl önce kurban rolü konusunda dikkatle eğitilen bir genç öldürüldü… Tezcatlipoca’nın adını, kıyafetlerini ve niteliklerini bizzat aldı…[as] tanrının yeryüzündeki temsilcisi… Tanrının sembolik düdüğünü de taşıyordu [as Lord of the Night Wind]ve geceleri sokaklarda estiğinde garip bir rüzgarın çıkardığı sese benzer bir ses çıkarıyordu. (Lewis Spence, Meksika ve Peru Mitleri, Londra, 1913)
Son zamanlarda medyada korku filmi ses efektlerine veya gerçek insan çığlıklarına benzer garip sesler üreten gizemli enstrümanlar olarak tanımlanan Aztek ölüm düdüklerinden bahsediliyor.
Bilim insanları bunun insanlar üzerindeki etkisini açıklamaya çalışıyor
Bilim insanları Aztek ölüm düdüğünün insanlar üzerindeki caydırıcı etkisini açıklamaya çalıştı. Communications Psychology dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, “kafatası düdükleri daha yumuşak tıslama benzeri sesler üretebilir, ancak aynı zamanda kurban uygulamaları, mitolojik sembolizm veya Azteklerin göz korkutucu savaşı için potansiyel olarak önemli olan caydırıcı, çığlık benzeri sesler de üretebilir. »
Müzik aletleri eski zamanlarda sosyal ve ritüel prosedürlerin yanı sıra savaşlarda da yaygın olarak kullanılıyordu. Mitoloji, törenlerde, ritüellerde ve savaşlarda sesin öneminin kanıtıdır. Orpheus’un lirinin mitolojik yatıştırıcı sesinden, Jericho’nun borazanının hakim sesine kadar ses, bugün olduğu gibi antik ritüellerde ve törenlerde de önemli bir rol oynamıştır.
Ancak bilim adamlarının bulmaya çalıştığı şey, kafatası ıslıklarının insanlar üzerindeki etkisini, özellikle de insan dinleyicilerin kafatası ıslık seslerine bilişsel ve duygusal olarak nasıl tepki verdiklerini çevreleyen teoriler için psikoakustik kanıtlardır.
Araştırmacılar psikoakustik dinleme ve sınıflandırma deneyleri kullanarak, kafatası ıslık seslerinin sanki doğal-yapay kökenli melezlermiş gibi çoğunlukla sert ve korkutucu olarak algılandığını gösterdi. Sesleri doğanın ve teknolojinin itici ve şaşırtıcı seslerini çağrıştırdığı için dikkat çekiyor.
Psikoakustik olarak sınıflandırılan Aztek ölüm düdüğü düdüğü, ses ve çığlığın melez bir karışımıdır ancak teknik mekanizmalardan kaynaklanır. Bilim adamları, insan nörogörüntülemesini kullanarak, kafatası düdüğü seslerinin, insan dinleyicilerin sinirsel işitsel sistemindeki duygusal anlamlarının özel bir şekilde çözüldüğünü keşfettiler.
Bu, bu eşsiz ıslıkları, dinleyiciler üzerinde belirli psiko-duygusal etkilere sahip sonik araçlar haline getiriyor ve Aztek toplulukları, kafatası ıslıklarının korkutucu ve tiz doğasından faydalanabilirdi.
