Arkeologlar Ermenistan’daki en eski Hıristiyan kilisesi olduğuna inanılan bir kilise keşfettiler.
Haç gibi uzanan uzantıları ve sekizgen şeklindeki antik kilisenin 1.600 yıldan daha eski olduğuna inanılıyor. Bu onu şimdiye kadar keşfedilen ilk Hıristiyan kiliselerinden biri yapıyor.
Almanya’daki Münster Üniversitesi’nden arkeolog Achim Lichtenberger, 4. yüzyıldan kalma kiliseyi, Ermenistan’daki erken Hıristiyanlık tarihine ışık tutan dikkate değer bir keşif olarak nitelendirdi.
Münster Üniversitesi ve Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi’nden araştırmacılar, antik kiliseyi 2023 yılında keşfettiler. Bu yıl, bölgeyi daha fazla incelemek ve kazmak için geri döndüler. Kilise, yaklaşık 600 yıl boyunca Ermenistan’ın başkenti olan antik bir şehir olan Artaxata’da bulunuyor.
4. yüzyılın başlarında Ermenistan, Roma’da eğitim görmüş Kral III. Tiridates tarafından yönetiliyordu. Efsaneye göre 300’lü yılların başında Lusavoriç Gregory adlı bir aziz, kralı Hıristiyanlığa dönüştürdü.
Buna karşılık Tiridates, Hıristiyanlığı Ermenistan’ın resmi dini haline getirdi ve bu da onu, Roma İmparatorluğu’nun MS 380’de dini kabul etmesinden çok önce dünyadaki ilk Hıristiyan devleti haline getirdi.
30 metre genişliğinde sekizgen kilise
Ermeni ve Alman arkeologlar 2018 yılından bu yana Artaxata kalıntılarını inceliyorlar ve en dikkat çekici keşifleri bu antik kilise oluyor. Yaklaşık 30 metre genişliğindeki yapı, temel harç zemin ve pişmiş toprak fayanslarla döşenen sekizgen bir tasarıma sahip.
Arkeologlar Ermenistan’da yaklaşık 2.000 yıllık bir kilise keşfettiler; bu da onu ülkede bilinen en eski, dünyanın ise en eski kiliselerinden biri yapıyor. Bu inanılmaz keşif, Hıristiyanlığın başlangıcına ve Ermenistan’ın zengin tarihine ışık tutuyor. #Arkeoloji #ErmeniKültür pic.twitter.com/27djS2PVjS
– FaithonView (@FaithonView) 21 Ekim 2024
Hıristiyan sembolizminde sekizgenin özel bir anlamı vardır ve İsa’nın Kudüs’e gelişiyle dirilişi arasındaki sekiz günü temsil eder. Aynı zamanda yenilenmeyi ve yeni başlangıçları da sembolize eder.
Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi uzmanı Mkrtich H. Zardaryan, sekizgen kiliselerin daha önce Ermenistan’da tespit edilmemesine rağmen, ilk kez MS 4. yüzyılda ortaya çıktıkları Doğu Akdeniz’de iyi bilindiğini belirtti.
Araştırmacılar, radyokarbon testiyle kilisenin haç şeklindeki uzantılarında MS 350 civarına tarihlenen ahşap platform kalıntıları keşfettiler. Ayrıca, kilisenin bir zamanlar muhtemelen Akdeniz’den ithal edilen bu lüks taşla süslendiğini düşündüren mermer parçaları da bulundu.
Bu keşif, Ermenistan’da erken Hıristiyanlığı temsil eden az sayıdaki anıtlara katkıda bulunuyor. Bölgeden çok uzakta olmayan, 7. yüzyılda inşa edilmiş Orta Çağ’dan kalma Khor Virap Manastırı ve yaklaşık 32 km kuzeyde Eçmiadzin Katedrali bulunmaktadır.
UNESCO listesinde yer alan ve dünyanın en eski katedrali olarak kabul edilen bu katedral, Artaxata kilisesiyle yaklaşık aynı zamanlarda inşa edilmiştir. Ancak Lichtenberger’in bir röportajda belirttiği gibi, Etchmiadzin’in kesin yaşını henüz doğrulayan hiçbir sağlam arkeolojik kanıt yok.
