Selanik Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Derveni Krateri, şimdiye kadar keşfedilen en ayrıntılı antik Yunan metal kaplarından biridir.
1962 yılında, Selanik’ten pek de uzak olmayan Derveni’de, MÖ 4. yüzyılın sonlarına ait sağlam bir Makedon mezarında bulunan krater, son derece gelişmiş bronz işleme yöntemlerinin bir ustalık örneğidir.
40 kg ağırlığındaki bu heykel, yüksek kalay içeriğine (yüzde 15) sahip bronzdan yapılmıştır ve ona herhangi bir altın kullanılmadan çarpıcı bir altın rengi parlaklık kazandırmıştır.
Derveni Krateri gibi kabartma figürlü kayıtlara sahip büyük bronz vazolar, antik Yunanistan’da oldukça nadirdi.
Bunun asıl nedeni teknik olmayabilir, çünkü büyük zırh parçaları aynı anda tamamen aynı teknikler kullanılarak dekore edilmiştir. Atlanta’daki Emory Üniversitesi’nden Jasper Gaunt, kıtlığın daha ziyade emek yoğun işlerin yüksek maliyetini yansıtabileceğini söylüyor.
Arkaik ve Klasik dönemlere ait büyük Yunan bronz kaplarının gövdelerinde büyük ölçekli figüratif dekorasyona rastlamak oldukça sıra dışıdır.
Gaunt, “Derveni krater gövdesinin figüratif dekorasyonu, üretim zamanında bile olağan kanonun oldukça dışındaydı; arkaik ve klasik bronz kapların genel olarak sade görünümünden çok uzaktı” diyor.
Derveni Krateri, eski bir Yunan aristokratının mezar külü kabıydı
Krater, vazonun üzerinde adı kazınmış olan Tesalyalı bir aristokratın cenaze vazosu olarak gömülü olarak bulunmuştur: Larissa’lı Anaksagoras’ın oğlu Astiouneios.
Kraterin üzerindeki mezar yazıtında şu yazıyor: ΑΣΤΙΟΥΝΕΙΟΣ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΙΟΙ ΕΣ ΛΑΡΙΣΑΣ, “Larisa’lı Anaksagoras’ın oğlu Astiouneios” anlamına gelir.
Kraterler (karıştırma kaseleri), seyreltilmemiş şarabı suyla ve muhtemelen çeşitli baharatlarla karıştırmak için kullanılan kaplardı. Daha sonra içki, ritüel veya bayram kutlamaları sırasında konuklara kepçeyle dağıtılırdı.
Kazı sırasında Derveni kraterinde 35-50 yaşlarında bir erkeğe ve daha genç bir kadına ait yanmış kemikler bulundu.
Üretiminin kesin tarihi ve yeri tartışmalıdır. Çoğu gözlemci bunun MÖ 370 civarında yapıldığına inanıyor. Atina’da M.Ö. Yazıtta kullanılan lehçe biçimlerine dayanarak bazı yorumcular yazıtın MÖ 350 civarında Aleudian İsyanı sırasında Tesalya’da yapıldığına inanmaktadır. reklam
Diğerleri bunu MÖ 330 ile 320 arasına tarihlendiriyor. M.Ö. ve bunu Büyük İskender’in kraliyet sarayının bronz işçilerine atfediyoruz.
Vazo, dövülmüş ve daha sonra birleştirilmiş iki metal levhadan yapılmıştır; kulplar ve kıvrımlar kalıplanıp sabitlenmiştir. Kullanılan ana alaşım ona altın rengini verir, ancak çeşitli yerlerde dekorasyon gümüş, bakır, bronz ve diğer baz metallerden kaplamalar veya kakmalar gibi farklı metallerle işlenir.
Yükselen kulpları çevreleyen bakır ve gümüş kakmalı şeritli yılanlar, vücutlarını yeraltı dünyasından gelen tanrıların maskelerinin etrafına sarıyor. Omuzda dökme bronzdan dört figür oturmaktadır: Bir tarafta bitkin bir bakire ve uyuyan bir Silenus ile genç bir Dionysos, diğer tarafta ise elinde yılan tutan bir bakire.
Gövdeden geriye doğru itilen büyük frizde sakallı bir avcı, Dionysosçu figürlerle ilişkilendirilmektedir.
New York Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü’nde güzel sanatlar profesörü olan Beryl Barr-Sarrar, yakın zamanda Derveni Krateri hakkında bir kitap yazdı. Eser, Makedonya arkeolojik ve sanat tarihi bağlamına, MÖ 470 civarında Atina’da bilinen bir metal türünün son derece ayrıntılı, erken 4. yüzyıl versiyonu olarak yerleştirilmiştir. reklam
Harvard Üniversitesi’nden David Mitten, kitabının “Geç klasik Yunan sanatının bu başyapıtını, MÖ 4. yüzyılın Yunan sanatının en önemli anıtları olan Halikarnas Mozolesi ve İskender Lahdi ile aynı statüye yükselttiğini” söyledi.
