Bazıları bilmese de, yüzyıllar önce yaratılan birçok antik Yunan icadı, günümüz toplumunda hala önemli bir rol oynamaktadır. Antik Yunanlılar, felsefe ve demokrasi gibi temel teorik kavramların yanı sıra, yaşamlarımız için hala gerekli olan birçok mekanik buluşu dünyaya getirdiler.
Bu cihazlar şemsiye gibi en basit nesnelerden bilgisayar gibi en karmaşık teknolojik mekanizmalara kadar çeşitlilik göstermektedir. Bugün bunları düşünmeden kullanıyoruz. Ancak o zamanlar kesinlikle devrimciydiler. İşte geçmişte ve günümüzde insanların yaşama biçimini değiştiren bazı nesnelerin listesi.
Günümüzde Kullanılan Antik Yunan Buluşları
Çalar saatler ve kilometre sayaçları
Listede yer alan ve halen kullanımda olan ilk antik Yunan icadı çalar saattir. Antik Yunan’da Helenistik mühendis ve mucit Ctesibus tarafından yaratılmıştır.
Geç uyumayı seven herkesi dehşete düşüren Ctesibus, ses çıkarmak için zekice bir gong üzerine çakıl taşları atmaktan oluşan ayrıntılı bir sistem tasarladı. Bu sesin belirli zaman aralıklarında ortaya çıkması gerekiyordu ve insanları uyandırmak ya da sadece günün önemli olaylarını hatırlatmak için kullanılabiliyordu.
Kilometre sayacı başka bir Yunan buluşudur. Bu araç, bir aracın kat ettiği mesafeyi ölçmenizi sağlar. Yunanistan’da da icat edildi ve kullanıldı. Ancak bu buluşu hangi antik Yunan’ın icat ettiği konusunda pek çok tartışma var.
Bazıları kilometre sayacını icat edenin antik çağın en üretken mucitlerinden biri olan İskenderiyeli Heron olduğunu iddia ediyor. Diğerleri bu inanılmaz derecede kullanışlı aracı yapanın Arşimet olduğunu iddia ediyor. Yaratıcısının kimliği konusunda netlik olmamasına rağmen kilometre sayacı, örneğin eski Yunan uygarlığının yol inşa etmesine yardımcı oldu.
Bu onların geniş Yunan dünyasının uç noktalarındaki şehirleri karmaşık bir yol ağı aracılığıyla birbirine bağlamasına ve dolayısıyla ticareti artırmasına olanak sağladı. Bu da antik dünya çapında önemli bir ara bağlantı yarattı.
Merkezi ısıtma ve termometreler
Antik Yunanlılar aynı zamanda merkezi ısıtma ve termometreleri de icat etti; bunlar, bugün insanın artık onsuz yapamayacağı buluşlardı. Türkiye’deki antik Yunan sit alanında yapılan arkeolojik keşiflere göre, Efes tapınağı antik çağda, geniş kompleksin altında yanan ateşlerden gelen ısıyı sirküle eden, tabanının altındaki bacalar sayesinde sıcak tutuluyordu.
Günümüz termometresinin orijinal konsepti de neredeyse iki bin yıl öncesine dayanıyor. Havanın yüksek sıcaklıklara maruz kaldığında nasıl genişlediğini ilk anlayanlar İskenderiyeli Yunanlılar oldu. Bizanslı Philo daha sonra bu tekniği uygulayarak dünyanın ilk termometresini yarattı.
Kartlar ve kaldıraçlar
Doğru bir harita oluşturmak için her ikisi de gerekli olan enlem ve boylam kavramlarını kavramsallaştıran kişi Yunan bilim adamı Anaximander’dı. Daha sonra Strabo ve Eratosthenes onun bulgularından yararlanarak ilk örnekleri oluşturdular. O zamanlar bu haritalar bilinen dünyanın tamamını kapsıyordu.
M.Ö. 206 yılında kaldıracı tanımlayan kişi Yunan matematikçi Arşimed’di. Her türlü inşaatta sınırsız sayıda kullanıma sahip olmuştur ve olmaya devam etmektedir.
Buluşu, Antik Çağ’ın devasa ve sembolik binalarının inşasına olanak sağladı. Kol, gemilerin limandan inmesine ve yelken açmasına yardımcı olmak için bile kullanıldı.
Otomatik kapılar ve satış otomatları
Kaynağını bilmeden sürekli kullandığımız bir diğer icat ise otomatik kapıdır. Elbette eski prototipi elektrik yerine buharla çalışıyordu. İskenderiyeli Heron, ateş, su ve buhar kullanarak bir hidrolik sistem yarattı ve bunu İskenderiye’deki bir tapınağa kurdu; bu sistem, bir çift perdeyi açacak şekilde tetiklendi.
Heron, memleketi İskenderiye, Roma Mısır’ında yaşayan parlak bir Yunan matematikçi ve mühendisti ve zamanının en büyük deneycilerinden biriydi. Bir dahaki sefere atıştırmalıklarınızı tamircinin elinden kurtarmaya çalışan bir otomat makinesine tekme attığınızda, onu ve yıllar içinde ne kadar yol kat ettiğinizi düşünün.
Matematikçi, MS 10 ila 70 yılları arasında dünyanın ilk otomatını yarattı. Tabii o zamanlar cips yerine kutsal su almak için makinenin üst kısmındaki yuvaya bozuk para atardınız. Bir madeni para atıldığında tahtaya düşüyordu. Ağırlığı daha sonra kutsal suyu tutan bir vananın açılmasını tetikledi ve az miktarda sıvı saldı.
Vinçler ve çimento
Görkemli tapınakları ve diğer yapılarıyla tanınan antik Yunanlılar, M.Ö. 6. yüzyılda vinci de icat ettiler. Bu buluş hiç şüphesiz onlara tapınaklarını ve diğer yapıları inşa etmek için kullanılan ağır taşları kaldırmayı mümkün kıldı.
Parthenon gibi tapınaklarda kullanılan pek çok blokta hâlâ onları kaldıran vinçlerin açık delikleri bulunuyor. Antik çağda Yunanlılar ağır blokları tahta vinçlere bağlı halatları taşlardaki deliklerden geçirerek kaldırıyorlardı.
Çimento, M.Ö. 100 civarında antik Yunanlılar tarafından icat edilen bir başka kullanışlı yapı malzemesidir. Bunu kil, su ve kum karışımına kireç taşı ekleyerek yaptılar. Her ne kadar Roma dünyasında daha yaygın olsa da, Yunanlılar bunu antik çağlarda evler ve diğer binalar inşa etmek için sıklıkla kullanmışlar, ancak Parthenon gibi yapılar için kullanmamışlardır. Harçsız, “kuru” yöntemle binalar inşa ettiler.
Şemsiyeler
Antik Yunan’da yaşam günümüzden çok farklı olsa da hâlâ yağmur dahil pek çok ortak noktamız var. Örneğin antik duvar resimleri, MÖ 4. yüzyılın başlarında Yunanlıların kemiklerden yapılmış şemsiyeler veya yapraklarla kaplı tahta çubuklar veya ahşap paneller kullandığını gösteriyor.
Eski Yunanlılar yağmurdan ve güneşten korunmak için şemsiye kullanıyorlardı. Ancak erkekler şemsiyeyi çok kadınsı buluyor ve nadiren kullanıyordu. En yaygın olarak köleler veya hizmetçiler, üst sınıf kadınları elementlerden korumak için bunları giyiyordu.
Dünyanın ilk bilgisayarı
Antikythera Mekanizması 1901 yılında keşfedilmiş olup, antik Yunanlıların en önemli ve etkileyici icatlarından biri olarak bilim dünyasında kutlanmaktadır. Şaşırtıcı derecede karmaşık olan bu makine, birçok bilim insanının dünyanın ilk bilgisayarı olarak kabul ettiği bir cihazdır.
1901 yılında Yunan sünger avcıları antik bir gemi enkazında Antikythera Mekanizmasını keşfettiler. Çok sayıda çalışmanın ardından araştırmacılar, bunun MÖ 150 ila 100 yılları arasında yaratıldığını tahmin ediyor. Daha sonraki bir çalışma, Arşimet’in ölümünden sadece yedi yıl sonra, MÖ 205’te olduğunu gösteriyor.
Şimdi, tam 120 yıl sonra, University College London’dan (UCL) bir grup parlak araştırmacı, bu muhteşem makineyi 3D görüntüleme kullanarak yeniden yarattı. Bu yeniden yapılanma, şaşırtıcı derecede deha ve muhteşem güzelliğe sahip bir nesneyi gösteriyor. Ayrıca nasıl çalıştığını ve nasıl çalıştığını daha iyi anlamanızı sağlar.
Mekanizmanın yalnızca 82 orijinal parçası veya tüm hesap makinesinin yalnızca üçte biri kaldığından, araştırmacılar ilk başta mekanizmanın yetenekleri konusunda kafaları karışmıştı. Dişlilerin çoğunu içeren mekanizmanın ön kısmını anlamaya çalışmak aslında arkeologlar ve su altı gökbilimcileri için kutsal bir kâse olmuştur.
Bilgisayar modellemesi sayesinde UCL araştırmacıları eski cihazı yeniden inşa edebildi ve bu da onların kullanımını daha iyi anlamalarına olanak sağladı. Bilgisayarın son X-ışınlarından elde edilen bilgileri ve antik Yunan matematiği bilgilerini kullanarak, bilgisayarın Venüs ve Satürn gezegenlerinin döngülerine göre çalıştığını tespit edebildiler.
Antik Yunanlılar bilim ve teknolojide ön saflarda yer alıyor
Eski Yunanlıların icat ettiği eşyalar bugün sıradan olabilir. Ancak Antik Çağ’da, insanın sosyal, kültürel ve ekonomik ilerlemesinin temelindeki iki unsur olan bilim ve teknolojinin doğuşuna işaret ettiler.
O zamandan beri toplum ve insan olarak başardıklarımızın çoğunu onlar sayesinde takdir edebiliyoruz. Çünkü antik Yunanlıların yıllar önce ustaca icat ettiği cihazlar olmasaydı dünya bugün nasıl görünürdü?
