Antik Yunan tarihi açısından Himera Muharebesi (MÖ 480), Yunan-Pers Savaşları sırasında Sicilya’da meydana gelen çok önemli bir çatışmaydı. Thermopylae Muharebesi ve Salamis Deniz Muharebesi gibi olaylar genellikle Yunanistan’ın Altın Çağını şekillendiren dönüm noktaları olarak kabul edilirken, İtalya Yunanları bu dönemde kendi önemli zorluklarıyla karşı karşıya kaldı.
Stratejik ittifaklar ve savaşın başlangıcı
Himera Muharebesi, antik Yunan Sicilya’sında Himera yakınlarında bir tarafta Siraküza ve Akragas Yunanlıları ile diğer tarafta Kartacalılar arasında gerçekleşti. Herodot ve Aristoteles’e göre savaş Salamis deniz savaşıyla aynı zamana denk geliyordu.
Timaeus ve Diodorus Siculus ise bunun Thermopylae Savaşı sırasında gerçekleştiğini iddia etmektedir. Şair Pindar da bu iddiaları kasidelerinde yinelemiştir. Yunanlılar, önümüzdeki 71 yıl boyunca Kartaca’nın Sicilya’daki saldırılarını durdurarak kesin bir zafer kazandı.
Diodorus Siculus’a göre, Greko-Pers Savaşları şiddetlendikçe, Kartacalılar bir oyalama yaratmak ve Magna Graecia’daki (Magna Graecia olarak da bilinir) Yunanlıları zayıflatmak için Perslerle aynı safta yer alırlardı:
“Hatırlayalım, Kartacalılar Perslerle aynı zamanda Sicilya Yunanlılarına boyun eğdirmek için anlaşmışlardı ve savaş için yararlı geniş çapta malzeme hazırlamışlardı. Ve her şeyi hazırladıktan sonra, en çok saygı duydukları kişi olarak General Hamilcar’ı seçtiler.
Herodot, Akragas’ın tiranı Theron’un Himera’nın tiranı Teryllus’u kovduğunu açıklayarak ek bağlam sağlıyor. Teryllus daha sonra Kartacalılardan yardım istedi. Müdahale etme ve Sicilya’nın Gela ve Syracuse tiranı Gelon’un yönetimi altında birleşmesini önleme fırsatını değerlendirdiler.
İlginç bir şekilde Herodot, Gelon’un Perslerin Yunanistan’ı işgalini izlemek için üç gemi gönderdiğini de belirtiyor. Persler galip gelirse onlara “toprak ve su” (bir teslimiyet işareti) ve Kserkses’e büyük miktarda para teklif etmeyi planlıyordu.
Hamilcar’ın harekâtı ve Gélon’un stratejik karşı saldırısı
Kartacalıların lideri, dönemin tarihçilerine göre yaklaşık 300.000 kişilik bir güce ve 200 gemiye komuta eden Hamilcar’dı. Kartaca filosu çoğunlukla Batı Akdeniz’in çeşitli bölgelerinden gelen paralı askerlerden oluşuyordu.
Kartacalılar, Libya Denizi’ndeki bir fırtınada birçok geminin kaybolması nedeniyle Hamilcar’ın adamlarına üç gün dinlenmeye karar verdiği şimdiki Palermo’ya çıktı. Oradan Himera’ya doğru ilerlediler ve Syracuse tiranı Gelon’dan yardım isteyen bölge sakinleri arasında paniğe neden oldular.
Gélon, çoğunluğu paralı askerlerden oluşan 50.000 adam ve 5.000 süvariden oluşan bir ordu kurdu. Düşmanın ikmal çabalarını engellemek için süvarilerine çevredeki kırsal alanı harap etme emrini vererek “yanmış toprak” stratejisi uyguladı.
Bu arada Gelon’un güçleri, Yunan kolonisi Selinus’tan Hamilcar’a mektup taşıyan bir haberciyi yakaladı. Mektup, Selinontluların belirli bir tarihte Kartacalılara yardım etmek için atlıları göndermeyi kabul ettiklerini ortaya koyuyordu. Fırsatı değerlendiren Gelon, Kartacalıları şaşırtmak için bir plan yaptı.
Takviye kuvvetlerin gelmesine izin vermek yerine Selinontyalılar kılığına girmiş kendi atlılarını gönderdi. Bu, Kartaca kampına karşı rakipsiz bir saldırı başlatmasına izin verdi.
Himera Savaşı
Herodot öncelikle Gelon ve Hamilcar adlı iki komutana odaklandı ve onları asil adamlar olarak tanımladı. Hamilcar’ın savaştaki yenilgisinin ardından kendini yakmasıyla ilgili olarak Kartacalılar, onun adına hükümdar kültleri kurarak onun eylemini onurlandırdılar.
Dört yüzyıl sonra yazan Diodorus Siculus, savaşla ilgili daha ayrıntılı açıklamalar sunuyor. Gélon’un ordusunun 50.000 kişiden oluştuğunu belirtiyor. Yunan general Himera’ya koştu ve şehri hızla güçlendirdi. Yunan ordusu, kamplarından çok uzaklaşan Kartacalıları ele geçirdi. Gelon onlardan düşmanın Selinus şehrinden takviye beklediğini öğrendi.
Gelon kurnaz bir plan yaptı. Süvarilerini Kartaca kampına gönderdi ve onlara Selinus’a takviye görevi yapmalarını emretti. Yunanlılar kampa girer girmez düşman gemilerini ateşe verdi.
Alevleri gören Gelon’un ordusu Kartaca kampına topyekün bir saldırı başlattı. Yangın ve Yunan kuvvetlerinin gelişiyle paniğe kapılan Kartacalılar, kargaşa içinde surlara koştu. Diodorus’a göre Hamilcar, bu kaos sırasında Poseidon’un onuruna bir ritüel gerçekleştiriyordu ve Yunanlılar onu öldürdü.
Liderlerinin ölümüne rağmen Kartacalılar yiğitçe savaştılar. Ancak filolarının alevleri büyüdükçe ve Hamilcar’ın ölüm haberi yayıldıkça moralleri çöktü. Gélon, ordusuna esir almama emrini verdi ve Kartacalıları katletti. Diodorus, Sicilya’ya çıkan tek bir adamın bile Kartaca’ya dönmediğini belirtir.
Himère’deki görkemli zaferin etkisi
Yunan zaferinin ardından Sicilya ve Akdeniz’de sonraki yetmiş yıl boyunca Siraküza hakimiyeti kuruldu. Bu önemli başarıyı anmak için Yunanlılar Himera’da bir tapınak inşa ettiler.
Gelon bu olayı Delphi’de bir anıt dikerek kutladı ve böylece Yunanistan’ın Akdeniz’deki üstünlüğü haberini daha geniş Yunan dünyasına yaydı.
Modern tarihçiler genellikle Yunanistan anakarasına ve Pers Savaşlarına odaklanırken, antik tarihçiler Yunanların Himera’da Kartacalılara karşı verdiği savaşın da aynı derecede önemli olduğunu düşünüyorlardı. Herodot ve Sicilyalı Diodorus, bu savaşı Yunanlıların Perslere karşı kazandığı zaferler kadar görkemli buluyorlardı.
Himera savaşını Thermopylae savaşıyla aynı güne yerleştiren Diodorus şöyle yazıyor:
“Gelon’un, Leonidas ve askerlerinin Thermopylae’de Xerxes’e karşı savaştığı gün zaferi kazandığı ortaya çıktı. Sanki tanrı, en adil zaferle en onurlu yenilginin aynı anda gerçekleşmesini kasıtlı olarak ayarlamıştı.
Herodot ise savaşın Yunanların Salamis’te zafer kazandığı gün gerçekleştiğini iddia ediyor. Her durumda, bu savaş şüphesiz Yunan tarihinin en görkemli olaylarından biri olmaya devam ediyor.
Aslında Diodorus iki savaşı birbirinden ayırmıyor bile. Perslerin, Yunan dünyasını sonsuza dek yok etmek amacıyla Kartacalılarla istilalarını koordine ederek Kartaca ile komplo kurduklarını iddia ediyor.
Bu savaş, Yunanistan’ın Akdeniz’deki üstünlüğünü kesin olarak garantiledi. Antik dünyada bu, Yunanistan’ın deniz hakimiyetini kuran çok önemli bir olay olarak görülüyordu. Bu nedenle Himera Muharebesi, Altın Çağ’da Yunan uygarlığının gelişmesine yardımcı olmuş ve dolayısıyla tarihin akışını değiştirmiştir.
