İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi Pazartesi günü yaptığı açıklamada, 2024 Nobel Ekonomi Ödülü’nü üç ekonomist Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson’un kazandığını duyurdu.
Nobel Komitesi üçlüyü, “hukukun üstünlüğü zayıf olan toplumların ve nüfusu sömüren kurumların neden büyüme veya daha iyiye doğru değişim yaratmadığını” açıkladıkları için övdü.
Öncü çalışmaları nedeniyle Nobel Ekonomi Ödülü’ne layık görüldü
Komite, üçlünün çalışmasına atıfta bulunarak, “Avrupalılar dünyanın büyük bir bölümünü kolonileştirdiğinde, bu toplumların kurumları değişti” dedi. Birçok yerde bu, yerli nüfusu sömürmeyi hedeflerken, diğer yerlerde kapsayıcı siyasi ve ekonomik sistemlerin temellerini attı.
Komite, “Kazananlar, ülkeler arasındaki refah farklılıklarının bir açıklamasının sömürgeleştirme sırasında ortaya çıkan toplumsal kurumlarda yattığını gösterdi” diye ekledi.
“Kapsayıcı kurumlar” geliştiren ülkeler zamanla refaha kavuşurken, “sömürücü kurumlar” geliştirenler sürekli olarak düşük ekonomik büyüme yaşadı.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Türk Amerikalı profesör Acemoğlu ve Chicago Üniversitesi’nden İngiliz profesör Robinson, 2012 yılında yayınladıkları Uluslar Neden Başarısız Olur adlı kitaplarında, bazı ulusların siyasi kurumları ve ekonomik durumları nedeniyle diğerlerinden daha zengin olduğunu savunuyorlar.
Kitap, biri Arizona’da, diğeri sınırın güneyinde Meksika’nın Sonora bölgesinde bulunan Nogales adlı iki kasabanın yaşam standartlarının karşılaştırılmasıyla açılıyor. Bazı iktisatçılar iklim, tarımsal ve kültürel farklılıkların bir yerin refahı üzerinde çok büyük etkileri olduğunu savunurken Acemoğlu ve Robinson, Nogales, Arizona sakinlerinin yerel kurumlarının göreceli gücü nedeniyle daha sağlıklı ve zengin olduklarını savunuyor.
Resmi olarak Alfred Nobel Anısına İsveç Bankası Ekonomik Bilimler Ödülü olarak bilinen prestijli ödül, bu yıl verilen son ödül ve 11 milyon İsveç kronu (1,1 milyon dolar) değerinde.
2024 Nobel Ödülü Sahipleri
Cuma günü, 2024 Nobel Barış Ödülü, atom bombasından sağ kurtulan Japon halk hareketi Nihon Hidankyo’ya verildi.
Komite başkanı Jørgen Watne Frydnes, Nihon Hidankyo’yu “Hibakusha olarak da bilinen Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombasından sağ kurtulanların oluşturduğu bir taban hareketi” olarak tanımladı.
Norveç Nobel Komitesi, “Fiziksel acılarına ve acı dolu anılarına rağmen, barış adına umut ve bağlılık geliştirmek için pahalı deneyimlerini kullanmayı seçen Hiroşima ve Nagazaki’deki atom bombalarından sağ kurtulanları onurlandırmak” istediğini söyledi.
İsveç Akademisi Perşembe günü yaptığı açıklamada, 2024 Nobel Edebiyat Ödülü’nün Güney Koreli yazar Han Kang’a verildiğini duyurdu. Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk Güney Korelidir.
“Tarihsel travmayla yüzleşen ve insan yaşamının kırılganlığını açığa çıkaran yoğun şiirsel düzyazısı nedeniyle” ödüle layık görüldü.
Yunan yazar Ersi Sotiropoulou da Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazananlar arasındaydı.
Çarşamba günü Kıbrıslı Rum Demis Hassabis, yapay zeka kullanarak proteinlerin yapısını tahmin etmeye yönelik çalışmasıyla Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan üç bilim insanı arasında yer aldı.
Hassabis bu prestijli onuru meslektaşları David Baker ve John Jumper ile birlikte aldı.
İlgili: Google’ın Nobel Ödülü sahipleri yapay zekaya olan takdirlerini gösteriyor
