Yunan ressam El Greco (1 Ekim 1541 – 7 Nisan 1614), Batı sanat tarihinin en tanınmış sanatçılarından biridir. Eşsiz, romantik ve etkileyici eserleri dünya çapında çok sayıda ressamı etkilemiştir. son beş yüzyıl.
Bizans’tan ilham alan üslubu oldukça spesifik ve kişisel olmasına rağmen eserleri gerçekçi, empresyonist, kübist ve soyut ressamlar üzerinde etkili olmuştur.
Picasso, Van Gogh, Cézanne ve hatta Jackson Pollock, kendi zamanında iyi bilinen ancak koleksiyonerler ve eleştirmenler onu 18. yüzyılda “yeniden keşfedene” kadar göreceli olarak belirsiz kalan Yunan ressamın başyapıtlarından ilham aldılar.
İnanılmaz derecede modern ve avangard tarzı nedeniyle, parlak Yunan ressamı “dışavurumculuğun büyükbabası” olarak da biliniyor.
El Greco kariyerine kutsal ikonalar çizerek başladı
İtalyanların ona verdiği isimle El Greco (“Yunan”), 1 Ekim 1541’de Girit’in Kandiye kentinde Domenikos Theotokopoulos’ta doğdu. Ancak yağlıboya ressam hayatının çoğunu, en tanınmış eserlerini yarattığı İtalya ve İspanya’da geçirdi.
Theotokopoulos ilk olarak kutsal ikonların ressamı veya “yazarı” olarak eğitildi. Görsel olarak daha yumuşak olan Batı Avrupa tarzından çok farklı olan natüralist olmayan tarzı, kısa sürede onu o sırada çalışan herkesten ayırdı.
Bir keresinde “Resim yapıyorum çünkü ruhlar kafamın içinde çılgınca fısıldaşıyor” demişti. Theotokopoulos, 1567’de Venedik’e yerleşti; bu, Girit’in o zamanlar Venedik toprağı olmasından dolayı doğal bir hareketti.
26 yaşındaki ressam oraya vardığında, Rönesans resminin mevcut tarzına hızla hakim oldu. Eserleri aslında anlatılardı ve temalarının büyük çoğunluğu diniydi. 1570 yılında Roma’ya taşındı ve 1576 yılına kadar orada yaşadı ve çalıştı.
Sanat dünyasında Michelangelo, Raphael ve Da Vinci’nin etkilerinin en üst düzeyde olduğu bir dönemdi. Ancak El Greco, tanınmış ustaların tarzını takip etmeden, kendi benzersiz sanatsal vizyonuna sadık kaldı.
Karakteristik olarak, Roma’da saygın bir figür olan Michelangelo’nun eserlerine yönelik eleştirisi, onun kendi eserini kabul etmesine mal oldu ve sanat dünyasının geri kalanından dışlanmasına yol açtı.
Theotokopoulos’un her zamanki dramatik üslubuyla, “Ustaları incelemelisiniz, ancak ruhunuzda atan orijinal tarzı korumalı ve onu çalmaya çalışanları kılıçtan geçirmelisiniz” dediği aktarıldı.
Gerçekten de tarzı ve paleti tamamen benzersizdi ve dönemin sanat dünyasını şok etmişti. Abartılı ve gerçek dışı renkler kullanarak uzatılmış ve bükülmüş şekiller çiziyor, şüphesiz kendine ait eserler yaratıyor.
Özünde, sanatın ne olması gerektiğine dair yerleşik algıları reddetti ve o dönemde hayatta olan başka hiçbir sanatçı bunu yapmaya cesaret edemedi.
Theotokopoulos, belki de kendi zamanından çok önce doğmuş diğer pek çok sanatçı gibi, kendi vizyonuna bağlı kalmanın bedelini ödedi ve bunun sonucunda Roma’dan neredeyse kovuldu.
Sanatçı İspanya’ya yerleşir ve kendine özgü tarzını takip eder.
Böylece, 1576’da El Greco, Kral II. Philip’in himayesini kazanmak için boşuna uğraştığı İspanya’ya yerleşmeyi seçti. Ancak Toledo’ya taşındığında nihayet hak ettiği takdiri buldu ve hızla şehre yerleşti.
Toledo’da bu sanatsal dehanın çalışmaları sonunda meslektaşlarının ve sanatseverlerin hayranlığını kazandı. El Greco en güzel başyapıtlarının çoğunu bu şehirde yarattı.
Ayrıca vizyonunu anlayan ve sonuçta bir sanatçı olarak geçimini sağlayabilen bir grup arkadaş ve meslektaş da buldu.
El Greco kısa süre sonra Toledo katedralinin dekanı tarafından üç sunak resmi yapmak üzere görevlendirildi. Santo Domingo el Antiguo kilisesi için tasarlanan resimler, sanatçının yarattığı en büyük şaheserler arasında yer aldı.
Bu dönemde onun ruhsal doğası çalışmalarında gerçek anlamda meyvelerini verdi. Yunan ressam daha az mütevazi anlarından birinde bir keresinde şöyle demişti: “Ben Yüce Tanrı tarafından evreni şaheserlerimle doldurmak için yaratıldım.”
Ancak El Greco bu eserleri boyarken beklediğinden daha az para alıyordu, bu yüzden mahkemede yasal yollara başvurdu ve yalnızca yaptığı iş için kendisine adil bir ücret ödenmesini talep etti.
Anlaşmazlık, Toledo’da kendisiyle arkadaş olan arkadaş grubunda bir sürtüşmeye neden oldu ve bu yasal işlemin sonuçları, kariyerine kalıcı olarak zarar verdi. Açılan dava sonucunda, dini otoritelerden hiçbir zaman geçerli bir komisyon almadı ve aslında hayatının geri kalanında bir kilisede resim yapması için hiçbir zaman işe alınmadı.
Yunan usta ressam yine de kariyerinin sonuna kadar kişi ve derneklerden siparişler aldı.
Birçok sanat eleştirmeni ve sanatçının görüşüne göre El Greco’nun en iyi tablosu, 1586 yılında Toledo’da Santo Tomé rahibi tarafından yaptırılan “Kont Orgaz’ın Mezarı” idi.
Göksel ve yersel öğelerin karıştırıldığı iki bölüme ayrılan eser, birçok kişi tarafından tüm zamanların en güzel dini tablosu olarak kabul ediliyor.
Resim, dindar hayırsever Kont Orgaz’ın kardinal ve diğer birçok din adamı tarafından düzenlenen cenaze töreninin öyküsünü anlatıyor. Tören sırasında gökler açıldı ve yas tutanlar, İsa’nın, Meryem Ana’nın, Aziz Yuhanna’nın ve diğer azizlerin ve meleklerin siyah beyaz ve parlak renkli resimleriyle dolu bir gökyüzüne tanık oldular.
El Greco’nun eserleri kendi döneminden sonra da takdir topladı
El Greco, Toledo’ya tam olarak yerleştikten sonra çeşitli patronlardan çok sayıda sipariş aldı ve hayatının geri kalanını orada geçirdi. Bununla birlikte, 1597 ile 1607 arasındaki on yıl, Yunan usta için en verimli dönemdi ve bilinen eserlerinin büyük kısmını bu dönemde yarattı.
El Greco, 1585’ten hayatının sonuna kadar Marquis de Villena’ya ait yirmi dört odalı üç daireden oluşan bir komplekste yaşadı. 7 Nisan 1614’te 73 yaşında öldü.
Büyük ustanın hayatta kalan oğlu, 1578 doğumlu, kendisi de ressam olan, babasının yanında çalışan ve atölyeyi devraldıktan sonra da uzun yıllar onun bestelerini taklit etmeye devam eden oğlu Jorge Manuel’dir.
Zevkler ve tarzlar değiştikçe El Greco’nun sanatı, ölümünden sonraki nesil tarafından pek takdir edilmedi. Ancak 18. yüzyılda Romantik akımın gelişiyle çalışmaları yeniden değerlendirildi.
Yazarlar, sanatçılar ve eleştirmenler El Greco’da avangard tarzda harika sanatlar yaratan yetenekli ve yanlış anlaşılmış bir ruhun farkına vardılar. Hatta bazıları onu Romantik hareketin öncüsü olarak bile adlandırdı.
19. yüzyıla gelindiğinde El Greco’nun çalışmaları sanatçılar, eleştirmenler ve sanatseverler de dahil olmak üzere herkes tarafından tamamen tanındı ve böylece adı gerçekten büyük ve etkili sanatçıların küresel panteonunda sonsuza kadar yer aldı.
Yunanistan, 2014 yılında parlak ve ileri görüşlü yağlıboya ustasının ölümünden 400 yıl sonra anısına “El Greco Yılı”nı kutladı. Önemli eserlerinin çoğu bugün Madrid’deki Prado Müzesi’nde görülebilir.
