Şiir insanlığın en eski sanat formlarından biridir. Güçlü duygusal tepkileri ortaya çıkarmak için onlara ritim ve anlam kazandırmak ve dünyayı yeni bir şekilde deneyimlememize olanak sağlamak için sözcükleri manipüle etme sanatıdır. Edebiyatın en kalıcı türlerinden biri olarak, hangi şiirsel seslerin çağlar boyunca yankılanacağını belirleyen bilim adamları tarafından da kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.
Yüzyıllar boyunca, dilin ustaları olan şairler ilham almak için sıklıkla antik çağlara bakmışlardır; antik Yunan da onların en sevdikleri “ilham perilerinden” biridir. Şairler, yeniden doğuş temalarını, insan varoluşunun gerçeklerini keşfetmek veya daha çağdaş eserlerde diğerlerinin yanı sıra feminizm gibi eleştirel hareketleri vurgulamak için sıklıkla Yunan tarihi ve mitolojisinden yararlanır. İlhamını Antik Yunan’dan alan şiir aynı zamanda kültüre dikkat çekmeye ve geçmişle olan derin bağlarımızı hatırlatmaya da hizmet ediyor.
Antik Yunan esinli şiire yönelik eleştirilerinde bilim adamları, türe katkılarından dolayı bazı şairleri seçtiler. Bunların arasında Rainer Maria Rilke ve Louise Glück gibi Yunan mitolojisinden esinlenen eserleri şiir türüne damgasını vuran ve bizi klasik çağa taşıyan Avrupalı ve Amerikalı şairler de var.
Araştırmacılara göre antik Yunan’dan ilham alan beş ana şiir
“Onun efsanevi yüzünü bilemeyiz
olgunlaşan meyve gibi gözlerle. Ve yine de gövdesi
her zaman içeriden gelen ışıltıyla doludur,
bakışlarının şimdi aşağıya indirildiği bir lamba gibi,
tüm gücüyle parlıyor.
“Apollon’un Arkaik Gövdesi” Avusturyalı yazar ve şair Rainer Maria Rilke’nin sone formundaki bir şiiridir. Apollo’nun parçalanmış gövdesiyle karşılaşmanın sürükleyici etkisini yakalıyor. Konuşmacı bu cansız nesnenin baş döndürücü gücünden etkilenir ve güçlü bir “değişim” arzusu hisseder. [his] Şiir, konuşmacının zaman ve mekan ötesinde tanrıyla bir bağlantı aradığı bir tür dua gibi okunur ve bu bağlantı onu değiştirir.
Rilke’nin şiiri son derece esrarengizdir ve anlamı anlaşılması güçtür. Belirsizliğine rağmen, Charlie Louth gibi eleştirmenler tarafından övülürken, filozof Peter Sloterdijk son cümleyi – “Hayatını değiştirmelisin” – “mükemmel metanoetik emir” olarak tanımladı. İçsel dönüşümü teşvik eden bir şiirdir.
“önemsizce
kıyı açıklarında
oradaydı
oldukça fark edilmeyen bir sıçrama
oldu
İkarus boğulur. »
Amerikalı şair William Carlos Williams, aynı isimli şiiri için Pieter Bruegel’in bir tablosundan esinlenmiştir. Adından da anlaşılacağı gibi, Kral Minos’un hükümdarlığı sırasında babası Daedalus ile birlikte Girit adasına sürgün edilen Icarus’un mitini yansıtıyor.
Daedalus kaçışlarını planlarken balmumu ve tüylerden kanatlar yarattı. Ancak babasının uyarılarına rağmen Icarus güneşe çok yaklaştı ve kanatlarındaki balmumu eridi ve onu denize atlayarak orada boğuldu. Williams, Icarus’un düşüş anını Bruegel’in tablosunu hatırlatan bir ekphrasis şiirinde yakaladı. Hem şiirde hem de resimde günlük hayat canlı bir şekilde devam ederken, arka planda trajedi ortaya çıkıyor ve bize acının çoğu zaman bir bakış açısı meselesi olduğunu anlatıyor.
Williams’ın antik Yunan’dan ilham alan şiiri, sadeliği ve derinliğinin yanı sıra, tabloya ilişkin etkileyici yorumu nedeniyle eleştirmenler tarafından övgüyle karşılandı ve onu Amerikan şiirinde yıkıcı bir figür olarak sınıflandırdı.
“Herkesin söylediği tek şarkı bu
Öğrenmek isterim: şarkı
karşı konulamaz:
erkekleri zorlayan şarkı
filolarda denize atlamak »
Margaret Atwood’un şiirleri genellikle antik Yunan mitolojisinden ilham alır ve “Siren Şarkısı” da bir istisna değildir. Ana ilham kaynağı, gemilerin yakınında saklanan ve tatlı, karşı konulamaz şarkılarla denizcileri kıyamete sürükleyen mitolojik yarı kuş, yarı kadın yaratıklar olan sirenlerdi. Sirenler (Parthenope, Ligea ve Leucosia), Homeros’un Odyssey’inde meşhurdur; burada cadı Circe, Odysseus’u mürettebatının kulaklarını balmumuyla tıkaması konusunda uyarır, böylece ölümlülerin bu şarkısına kurban gitmezler.
Atwood burada siren şarkısının cazibesinin ardındaki gizemi açığa çıkarıyor. Aldatıcı derecede basit ama güçlü olan yanıt ortaya çıkıyor: “Bu şarkı / bir yardım çığlığıdır: Yardım edin bana!” / Yalnızca sen, yalnızca sen yapabilirsin, / sen eşsizsin / nihayet.
Atwood, denizkızlarından birini konuşmacı yaparak, ona etki gücü ve ses vererek bakış açısını değiştiriyor. Bu akıllıca rol değişikliği, denizkızlarını sorumlu kişi olarak konumlandırırken, denizciler çaresiz kurbanlar haline gelir, kendi meraklarının ve “benzersiz olma” arzularının kurbanı olurlar. Sirenler ise bu kırılganlıktan yararlanarak derin ve yıkıcı anlamlara sahip bir anlatı şiiri yaratıyor.
“O da böyle hissetti, karanlık lord,
sahip olduğu dünyaya bakarken
Persephone için inşa edildi.
Ünlü eserleri, 2020 Nobel Edebiyat Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödüle layık görülen Louise Glück, Demeter ve Zeus’un kızı Persephone mitini merkeze alan birçok şiir yazmıştır. Bunların arasında “Bir Adanmışlık Efsanesi” ve üç kişi daha var: “Gezgin Persephone (I),” “Gezgin Persephone (II)” ve “Masumiyet Efsanesi.”
“A Myth of Devotion”da Glück, Persephone mitini yeniden yorumluyor ve Persephone’nin ona aşık olan ve onu karanlık meskenine götüren yeraltı tanrısı Hades tarafından kaçırılmasına odaklanıyor. Çağdaş bir dille yazılan ancak metaforlar ve karşılaştırmalar açısından zengin olan şiir, bakışlarını Hades’e çeviriyor.
Başlangıçta nazik ve düşünceli bir aşık olarak tanımlanan Hades’in gerçek doğası yavaş yavaş yüzeye çıkar: Okuyucu, Persephone’nin kaçırılmasının yıllar süren titiz planlamanın sonucu olduğunu fark eder; onun arzularını ve korkularını ihmal eden bir takıntıdır ve bu gerçek aşk değildir. Glück’ün antik Yunan’dan ilham alan şiiri unutulmaz ve melankoliktir. Uzun süre okuyucunun yanında kalır.
“Bu neslin ihtiyarlığı ne zaman boşa gidecek,
Başka talihsizliklerin ortasında kalacaksın
Söylediğin insan dostumuz bizim olsun:
“Güzellik hakikattir, hakikat güzelliktir, hepsi bu.
Dünyada biliyorsunuz ve bilmeniz gereken her şey.
Her ne kadar doğrudan antik Yunanistan’a veya onun mitlerine gönderme yapmasa da, “Grecian Urn Üzerine Ode”, kökleri klasik antik çağa dayanan zamansız romantik bir şiirdir. İngiliz Romantizminin önde gelen isimlerinden John Keats, antik Yunan kültürüne ve onun eserlerine derin bir hayranlık duyuyordu. Keats, “ikonik” kasidesinde, British Museum’da gördüğü eski bir Yunan vazosu üzerine kazınmış sahneler üzerinde duruyor.
Keats’in şiiri vazonun baş döndürücü güzelliğini ve tasvir ettiği sahneleri övüyor: tapınaklar, rahipler, bakireler, şenlikler ve zaman içinde sonsuza kadar ele geçirilen bir çift sevgili. Şair, vazonun sonsuz sakinliğine hayrandır, bu da onu insan yaşamının geçici doğasıyla karşılaştırır.
Bu donmuş anlarda Keats, insanlar yaşlanıp ortadan kaybolsalar bile vazodaki görüntülerin sonsuza kadar bozulmadan kalacağını bilerek sessiz bir özlem duyuyor. Aynı zamanda derin bir gerçeği de akla getiriyor: Güzelliği içinde sanatın daha derin bir anlamı saklamasına gerek yok.
“Grecian Urn’daki Ode” uzun süredir akademisyenler, eleştirmenler ve şairler tarafından İngiliz dilindeki en iyi kasidelerden biri olarak selamlanıyor. Özellikle esrarengiz son satırları pek çok tartışmaya yol açtı. Buna rağmen romantik şiirin başyapıtı olmaya devam ediyor.
