Teknoloji ilerlemeyi hızlandırdıkça ilginç bir paradoks ortaya çıkıyor: İlerleme insanlığı kökenlerine geri götürüyor. Uzaktan çalışma, avcı-toplayıcıların hareketliliğine dönüşü işaret ediyor. Dijital göçebeler, bu göçebe yuvayı yeniden canlandırarak ulus devlet kavramına meydan okuyor.
İnsan hareketliliğinin kökleri
İlk insan toplumları doğası gereği göçebeydi. Arkeolojik kanıtlar ilk insanların, özellikle de avcı-toplayıcıların küçük, hareketli gruplar halinde yaşadığını gösteriyor. Bu gruplar yiyecek ve kaynak bulmak için geniş bölgeleri dolaştı. Hareketlilik hayatta kalmak için çok önemliydi ve ilk insanların değişen ortamlara uyum sağlamasına olanak sağlıyordu.
Ekonomist Max Roser liderliğindeki saygın bir platform olan Our World in Data tarafından yürütülen bir araştırmaya göre, insanlık tarihinin büyük bir kısmı bu göçebe devlette geçti.
Bu yaşam tarzı esnek sosyal yapıları destekliyordu. Güç geçiciydi ve kararlar kolektif olarak alınıyordu. Hareket özgürlüğü hayati kaynaklara erişimi garanti altına aldı ve bu ilk toplumların gelişmesine olanak sağladı.
Ama her şey pembe değildi. Uzmanlaşmış mahsullerin ve işlerin olmayışı, örneğin insanların aileleri ve eğitimleriyle ilgilenmek için daha az boş zamanları olduğu anlamına geliyordu. Erkekler ve kadınlar, çocuklarını büyütmenin ve kendilerini savunmanın yanı sıra, günlerini hayatta kalabilmek için avlanarak ve yiyecek toplayarak geçiriyorlardı.
Dijital göçebelik yoluyla ulusal kimliğin aşınması
Avcı-toplayıcı atalarımız gibi dijital göçebeler de belirli yerlere olan bağlılıklarından kurtulmaya başlıyor. Göçebelerin kimliği artık bölgelere o kadar da sıkı bağlı değil. Dijital göçebeler sınırları kolayca aştıkça ulusal kimlikler aşınma riskiyle karşı karşıya kalıyor. Giderek artan bir şekilde, insanlar belirli ülkeler yerine küresel topluluklarla özdeşleşiyor.
Bu değişim modern devletlerin yapısını değiştirebilir ve yeni kimlik ve yönetim biçimlerine yol açabilir. Bir zamanlar bireyleri belirli bir ulusla birleştiren geleneksel bağlar gevşeiyor. Onların yerine daha akışkan ve küresel bir kimlik ortaya çıkıyor. Bu değişim, yüzyıllardır yönetime hakim olan kadim ulus-devlet kavramına meydan okuyor.
Dijital göçebeler bir ülkede yaşamayı diğerine tercih ediyor çünkü oradaki kaynaklar daha bol ve atalarının motivasyonlarını yansıtıyor. Bu kaynaklar arasında daha düşük bir vergi dilimi, daha iyi bir İnternet bağlantısı veya daha düşük bir yaşam maliyeti bulunabilir.
Ulusal kısıtlamalardan kurtulan kimlikler daha kısıtlı bir tanıma bürünebilir. Örneğin bireyler aileleriyle (kabile eğilimi), arkadaşlarıyla veya topluluklarıyla özdeşleşmeyi seçebilirler.
Alternatif olarak kimlikler, Sokrates ve Diogenes gibi antik Yunan filozofları tarafından desteklenen küresel vatandaşlık tanımı gibi daha geniş bir tanımı benimseyebilir.
Kesin olan bir şey var: Eğer dijital göçebelik gelişmeye devam ederse, medeniyet binlerce yıldır hareketsiz kalan bir paradigmaya doğru evrilecektir. İnsanlığın göçebelikten ulus devletlere ve geriye doğru yolculuğuna geriye dönük bir bakış, insanın yerleşim yolculuğuna dair değerli içgörüleri ortaya koyuyor.
Şehir devletlerinin yükselişi
MÖ 10.000 civarında göçebe yaşam tarzının yerini tarım almaya başladı. Kalıcı yerleşimler ortaya çıktı. Milletler oluşmadan önce dünya medeniyetlerden oluşuyordu.
Medeniyetler MÖ 3500 civarında ortaya çıkmaya başladı. M.Ö., esas olarak tarımın ve toplumsal örgütlenmenin büyük ve istikrarlı nüfusları destekleyebilecek noktaya kadar ilerlediği bölgelerde.
Yunanistan’da medeniyetin ortaya çıkışı şehir devletlerinin ortaya çıkmasına neden oldu. Atina ve Sparta gibi toplumların belirli yerlerde derin kökleri vardı. Yönetişim, ekonomi ve kültür, Victor Davis Hanson’un The Other Greeks: The Family Farm and the Agrarian Roots of Western Civilization (1999) adlı eserindeki araştırmasının da gösterdiği gibi, doğası gereği toprakla bağlantılı hale geldi.
Hanson, küçük çiftçilerin tarımsal uygulamalarının, özellikle Atina’daki Yunan polisinin ekonomik ve sosyal yapıları için temel teşkil ettiğini savunuyor.
Ek olarak, Mogens Herman Hansen’in Polis: Antik Yunan Şehir Devletine Giriş adlı eseri, dağınık vadiler ve izole ovalarla karakterize edilen Yunanistan’ın fiziki coğrafyasının bağımsız şehir devletlerinin gelişimine nasıl katkıda bulunduğuna dair kapsamlı bir genel bakış sunuyor.
Her şehir, yerel coğrafyanın siyasi ve sosyal organizasyonu etkilemesiyle bulunduğu konuma sıkı sıkıya bağlıydı. Peloponnesos Savaşları gibi çatışmalar, bir şehir devletine olan bu bağlılığı gösteriyor ve bu da konuma bağlıydı.
Hareketsiz yaşam tarzı, antik Yunanistan’da ve dünyanın birçok yerinde yaşamın temel bir parçası haline geldi. Araştırmacılar, daha güvenilir bir besin kaynağına duyulan arzunun, göçebe insanların yerleşik bir yaşam tarzı benimsemesinin ana nedenlerinden biri olduğunu öne sürüyor.
İnsanlık, günlük avcılık ve toplayıcılıktan ziyade tarıma ve hayvancılığa güveniyor olabilir. Tarımsal yaşam tarzına geçiş, ulus devletler gibi daha geniş sürtüşmelere ve kimlik sorularına yol açan nüfus artışına izin verdi.
Ulus devletlerin yükselişi
Hızlı ileri saralım: Şehir devletleri imparatorluklara ve ardından ulus devletlere dönüştükçe, insan toplumu giderek daha yerleşik hale geldi. Bu geçiş istikrar getirdi ama aynı zamanda sınırlar da getirdi.
Bireylerin yaşamları daha sonra sınırlar ve merkezi hükümetler tarafından tanımlanan belirli bölgelere bağlı hale geldi. Kişisel kimliklerin sabit bir ikamet yerine sıkı sıkıya bağlı olması nedeniyle ulusal kimlik en önemli hale geldi.
Hareketsiz yaşam tarzı yasalara, vergilere ve kültürel normlara tabi istikrarlı bir nüfus gerektiriyordu. Bu değişim güçlü ulus devletlerin ortaya çıkmasına neden oldu ama aynı zamanda katı bir yaşam tarzı da oluşturdu. Bu yapılar, bir zamanlar hayatta kalmak için hayati önem taşıyan hareket özgürlüğünü kısıtladı.
Kaderin bir cilvesi olarak teknolojik ilerlemeler, seyahatin yaygın olduğu insanlığın ilkel köklerine dönmeyi kolaylaştırdı.
Dijital devrim ve mobil yaşam tarzlarına dönüş
Dijital çağ, hareketsiz yaşamın kısıtlamalarını ortadan kaldırdı. Ulaşım ve iletişimdeki teknolojik gelişmeler dünyayı her zamankinden daha erişilebilir hale getirdi. Tarihsel kayıtlar, 18. yüzyılda Paris’ten Lyon’a posta arabasıyla seyahat etmenin beş ila altı gün sürdüğünü gösteriyor.
Bugün bu yolculuk trenle yalnızca iki saat sürüyor. Charbon, seyahat süresindeki bu azalmayı, artan hareketliliğe yönelik daha geniş bir eğilimin parçası olarak belgeledi. Dijital göçebeliğin yükselişi bu ilerlemelerin doğrudan bir sonucudur.
Stanford ekonomisti Nick Bloom ve Work From Home Map’in araştırması, uzaktan çalışma fırsatlarının pandemiden bu yana üç ila beş kat arttığını gösteriyor. Bay Bloom’un esnek ekonomi ve uzaktan çalışma konusundaki uzmanlığı bu bulguları önemli ölçüde güçlendiriyor ve dijital göçebeliğin modern çalışma modelleri üzerindeki dönüştürücü etkisini vurguluyor.
Uzaktan çalışmanın artması, daha fazla kişinin istediği yerden çalışmasına olanak tanıyor. Dijital göçebeler, tıpkı eski avcı-toplayıcılar gibi, daha iyi fırsatların peşinde dolaşıyor. Yaşayacakları yeri yaşam maliyetine, iklime ve yaşam tarzı tercihlerine göre seçiyorlar.
Ulus devletler üzerindeki ekonomik etki
Hareketliliğin bu yeniden canlanması, özellikle vergilendirme ve yönetişim açısından geleneksel ulus devletlerin sorgulanmasına neden oluyor. Tax Foundation’dan ekonomist Erica York’a göre, örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde nüfusun en zengin %10’u federal vergilerin yaklaşık %74’üne katkıda bulunuyor.
Vergi Vakfı, vergi politikalarına ilişkin ayrıntılı analizleriyle tanınan, tarafsız bir araştırma kuruluşudur. York’un bulguları, bu insanların küçük bir kısmının bile yurt dışına taşınmasının önemli ekonomik sonuçlarını vurguluyor.
Ulus devletler bu yeni gerçekliğe uyum sağlamakta zorlanıyor. Yerleşik bir nüfus için tasarlanan vergi sistemleri ve yönetişim yapıları, hareketli elit kesime uygun değildir.
Tracey Johnson’ın 58 ülkedeki dijital göçebe vizeleri üzerine yaptığı ayrıntılı araştırma, hükümetlerin yanıt vermeye başladığını gösteriyor. Seyahat yazarı ve dijital göçebe uzmanı Johnson, bu vizelerin küresel hareketliliği nasıl yeniden şekillendirdiğine dair derinlemesine bilgiler sunuyor.
Çalışması Portekiz, Estonya ve Barbados gibi ülkelerin uzaktan çalışanları çekmek, yerel ekonomileri güçlendirmek ve küresel yetenek pazarında rekabet etmek için bu vizeleri nasıl kullandıklarını vurguluyor.
Johnson’ın araştırması, bu vizelerin politikalarını ve ekonomik etkilerini analiz ederek, dijital göçebeliğin uluslararası ekonomik stratejiler, özellikle de GSYİH’lerini artırmanın başka yollarını arayan gelişmekte olan ekonomiler üzerindeki artan etkisini vurguluyor.
Dijital göçebeliğe uyum sağlamak ve uyum sağlamak, bunun işin geleceği olabileceğini ve tarih öncesi sisler arasında kaybolan bir yaşam tarzının yeniden tanıtılabileceğini gösteriyor.
Dijital göçebeler insanlığın kökenlerini nasıl yeniden alevlendiriyor?
İnsanlık tam bir daire çiziyor. Bu tarihsel evrim, avcı-toplayıcıların başlangıcından ulus devletlerin yükselişine ve günümüzde dijital göçebeliğe kadar açıkça görülmektedir. Araçlar değişse de, temeldeki hareketlilik ve esneklik arzusu aynı kalıyor. Dijital göçebelik sadece geçici bir trend değil, aynı zamanda temel bir değişim veya toplumsal işlevlere geri dönüş.
Bu yaşam tarzının giderek daha fazla insan tarafından benimsenmesi toplum üzerinde derin sonuçlar doğurmaktadır. Geçmişin yapıları, hareketlilik ve uyum sağlama yeteneğinin bir kez daha hayatta kalmak için gerekli olduğu yeni ama tanıdık olasılıklara yol açıyor. Teknolojik ilerlemenin yolu insanlığı kökenlerine geri döndürdü.
