Türkiye’nin kuzeyindeki Trabzon (Trapezounta) ve Pont bölgesinde konuşulan, nesli tükenmekte olan bir Yunan lehçesi olan Romeyka, yeni bir yaşam alanı görebilir.
Cambridge Üniversitesi’nde İspanyolca ve tarihi dilbilim profesörü olan ve yıllarca lehçe üzerinde çalışan Ioanna Sitaridou, dünyanın dört bir yanından ana dili konuşanları bu dilde konuştuklarının bir kaydını yüklemeye davet eden Kitlesel Kaynak Kullanımı Romeyka projesini başlattı.
Geriye kalan konuşmacıların yaşlanmasıyla lehçenin neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olması, Sitaridou’nun çok geç olmadan benzersiz dil yapılarını kaydetmek için bir “son şans” kitle kaynak aracını başlatmasına yol açtı.
UNESCO’ya göre Yunan lehçesi “kesinlikle tehlike altında” ve Dünya Tehlike Altındaki Diller Ansiklopedisi onu “kritik tehlike altında” olarak listeliyor.
Romeyka Yunan lehçesini konuşan kaç kişi var?
Romeyka konuşmacılarının sayısını kesin olarak belirlemek zordur. Yazılı bir şekli yok ama dil, Karadeniz kıyısına yakın dağ köylerinde sözlü olarak varlığını sürdürüyor.
Konuşmacıları Müslüman ama birçoğunun soyunun izi, 20. yüzyılın başlarındaki nüfus mübadeleleri sırasında çoğunlukla Türkiye’yi terk ederek Yunanistan’a giden Pontus Rumlarına kadar uzanıyor.
“Din ve ulusal kimlik nedeniyle bölünmüş çok büyük bir diaspora var [from the communities in Turkey]ama yine de pek çok şeyi paylaşıyor” dedi Sitaridou Guardian’a.
Sitaridou, Romeyka’nın modern Yunancadan gelişmek yerine, M.Ö. yüzyıllarda konuşulan dilin Helenistik biçiminden geldiğini ve bazı temel özellikleri antik Yunancayla paylaştığını tespit etti.
Yunan bilim adamı, “Romeyka’nın Modern Yunancanın kızı değil, kız kardeşi olduğu” sonucuna vardı ve bu bulgunun, Modern Yunancanın “yalıtılmış” bir dil olduğu, yani başka herhangi bir dille bağlantılı olmadığı iddiasıyla çeliştiğini söyledi. Avrupa dili.
Akademisyen, modern Yunanca ve Romeyka’nın karşılıklı olarak anlaşılamayacağını söylüyor; uygun bir karşılaştırmanın, her ikisi de birbirlerinden ziyade Vulgar Latince’den türeyen Portekizce ve İtalyanca konuşanlar arasında olacağını öne sürüyor.
Karadeniz’deki Yunan varlığının tarihini efsanelerden ayırmak her zaman kolay olmasa da, Yunan dili Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte gelişmiştir.
Guardian gazetesine konuşan Sitaridou, “Küçük Asya’da İslam’a geçişe genellikle dilin Türkçeye geçişi eşlik etti, ancak vadilerdeki topluluklar romeyka’yı korudu” dedi.
Öte yandan, Hıristiyan olarak kalan Yunanca konuşan topluluklar, özellikle 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında Yunancanın yoğun olarak öğretilmesi nedeniyle modern Yunancaya yakınlaştı.
İlgili: Kuzey Türkiye’de konuşulan eski Yunan lehçesi “Romeyka”
