1970 yılında Atina Antik Agorası’nda bulunan antik Yunan güneş tanrısı Helios’un muhteşem mermer büstü, Antik Agora Müzesi’nin en görkemli sergilerinden biridir.
Helios, arabasını her gün güneşin hareketini yansıtacak şekilde gökyüzünde doğudan batıya doğru sürerdi. Genellikle güneş ışınlarını simgeleyen parlak bir taç takarken tasvir edilir.
Atina’nın antik agorasından ve arka planda Hephaestus Tapınağı’ndan Helios’un yeni ortaya çıkarılan mermer portresi, Temmuz 1970.📸 pic.twitter.com/PpDzTOq1DH
— ARCHAEOLOVER (@byarchaeolover) 18 Temmuz 2022
Helios, yeminlerin koruyucusu ve aynı zamanda görme tanrısıydı.
Helios, klasik Yunanistan’da nispeten küçük bir tanrı olmasına rağmen, kültü, geç antik çağda, başta Apollon ve Sol olmak üzere Roma döneminin birkaç büyük güneş tanrısıyla özdeşleştirilmesiyle daha belirgin hale geldi.
Roma imparatoru Julian, Helios’u, MS 4. yüzyılda geleneksel Roma dini uygulamalarının kısa süreli yeniden canlandırılmasının merkezi tanrısı yaptı.
Helios’un Yunan mitolojisindeki en önemli rolü
Helios, Yunan mitolojisi, şiiri ve edebiyatının çeşitli eserlerinde belirgin bir şekilde yer alır; burada kendisi sıklıkla Titanlar Hyperion ve Theia’nın oğlu ve tanrıçalar Selene (Ay) ve Eos’un (Şafak) kardeşi olarak tanımlanır.
Helios’un Yunan mitolojisindeki en dikkate değer rolü, babasından bir iyilik isteyen ölümlü oğlu Phaethon’un hikayesidir; Helios kabul etti, ancak Phaethon daha sonra dört atlı ateş arabasını tek bir gün boyunca göklerde sürme ayrıcalığını istedi.
Helios, oğlunu bu tercih konusunda defalarca uyarmasına ve kendisinden başka hiçbir tanrının başaramayacağı böyle bir yolculuğun tehlikelerini ona anlatmasına rağmen, Phaethon’u caydırmak zordu ve bu nedenle Helios, dizginleri ona vermek zorunda kaldı.
Beklendiği gibi yolculuk felaketle sonuçlandı ve Zeus, dünyayı kurtaramayacak kadar yakmasını veya dondurmasını önlemek için genç adama şimşeklerinden biriyle vurdu.
Bu efsanenin yanı sıra, Helios zaman zaman diğer karakterlerin mitlerinde de yer alır, yeminlere tanık olur veya diğer tanrılar ve ölümlülerle etkileşime girer.
Büyük İskender adını aldı
Büyük İskender’e verilen unvanlardan biri de Helios’tur ve Helenistik dönemden itibaren güneş tanrısı tasvirleri büyük ölçüde İskender portrelerinden etkilenmiştir.
Büyük İskender’in hayatta kalan portreleri, onun eşsiz fizyonomisini temsil etmek için kullanılan çok çeşitli stillerle dikkat çekicidir. Örneğin, aslan saçının işlenmesi bazı portrelerde uzun ve dalgalı olabilirken, diğerlerinde karakteristik tutam vurgulanabilir.
Makedon hükümdarın bazı portrelerinde, Helios-Alexander’ın bu görüntüsünde olduğu gibi alnında belirgin bir kırışıklık görülüyor. İskender’in portreleri Helenistik dönem boyunca ve sonrasında İmparatorluk Roma’sında üretilmeye devam etti.
Romalıların önemli tarihi şahsiyetlere olan sevgisi, antik sanat eserlerine olan doyumsuz talepleri ile birleştiğinde, Helios devam ederken İskender ve İskender’in portreleri ortaya çıktı.
Roma imparatorluk dönemine kadar popülerliğini korudu. Bu dönemde Helios’un görüntüleri İskender’inkilerle tamamen karıştırılıyordu.
