Araştırmacılar yerin derinliklerinde altın külçelerinin oluşumuna ilişkin yeni bir açıklama buldular. Bu külçeler genellikle kuvarstaki çatlaklar boyunca bulunur, ancak şu ana kadar bu olgunun nedeni belirsizdi.
Yeni bir çalışma, depremlerden kaynaklanan baskının önemli bir rol oynadığını öne sürüyor. Dünya sallandığında kuvarsı sıkıştırarak elektrik alanları yaratır. Bu elektrik alanları altın yataklarının oluşumuna katkıda bulunabilir.
Avustralya’daki deneylerde bilim adamları, sismik dalgaların kuvarsta çevredeki sıvılardan altın çıkarmaya yetecek kadar elektrik enerjisi ürettiğini buldu. Bu süreç altının mineralin içinde nasıl biriktiğini açıklayabilir.
Her yıl 2.500 ila 3.000 ton arasında altın çıkarılıyor
Nature Geoscience’da yayınlanan araştırma, bu sürecin büyük altın külçelerinin oluşumunu açıklayabileceğini öne sürüyor. Ayrıca kuvars damarı kırıklarında sıklıkla görülen birbirine bağlı altın desenlerine de ışık tutabilir.
Dünya Altın Konseyi, her yıl 2.500 ila 3.000 ton altının çıkarıldığını tahmin ediyor. Büyük külçeler de dahil olmak üzere bu altının çoğu, çıkarılan altının yaklaşık %75’ini üreten kuvars damarlarında bulunur. Bilim adamları altın oluşumunun temel sürecini anlasa da, önemli bir gizem varlığını sürdürüyor.
Yakın zamanda yapılan bir bilimsel çalışma, depremlerin dev altın külçelerinin oluşumunda önemli bir rol oynayabileceğini öne sürüyor.
Araştırmacılar, belirli malzemeler (altın için ortak bir ana kaya olan kuvars gibi) mekanik kuvvetlere maruz kaldığında ortaya çıkan piezoelektrik etkinin… pic.twitter.com/IFBstu04AE
— Entrelligence (@entrelligence_) 3 Eylül 2024
Kuvars damarlarına sızan sıvıların altın içeriği son derece düşük olduğunda, yaklaşık milyonda bir olduğunda, bazen onlarca, hatta yüzlerce kilo ağırlığındaki büyük külçelerin nasıl oluşabildiğini merak ediyorlar. Sadece 10 kg altın elde etmek için neredeyse beş olimpik yüzme havuzunun suyu gerekiyor.
Piezoelektrik kuvars ve altın külçeleri
Bu gizemi çözmek için Melbourne’deki Monash Üniversitesi’nden Dr. Christopher Voisey ve diğer Avustralyalı araştırmacılar bir deney gerçekleştirdiler. Kuvarsı çözünmüş altın içeren suya yerleştirdiler, ardından deprem sırasında kayaların maruz kaldığına benzer bir basınç uyguladılar.
Kuvarsın benzersiz bir özelliği vardır: Dünya üzerinde piezoelektrik olan birkaç malzemeden biridir. Bu, sıkıştırıldığında bir elektrik yükü ürettiği anlamına gelir. Aynı etki, bir düğmeye basıldığında kıvılcım oluşturan piezoelektrik çakmaklarda da kullanılıyor.
Dr. Voisey ve ekibi, depremlerin uyguladığı basıncın, kuvarsta çevredeki çözeltiden altın çıkarmaya yetecek kadar güçlü elektrik alanları yaratabildiğini keşfetti. Bu işlem kuvarsın yüzeyinde minik altın parçacıkları oluşturdu ve zamanla daha fazla altın birikti.
Araştırmacılar, piezoelektrik voltajların anında oluştuğunu ve görünür bir iz bırakmadığını açıkladı; bu da, altın külçelerinin neden bariz bir fiziksel veya kimyasal neden olmaksızın kuvars damarlarında sıklıkla “yüzdüğünü” açıklayabilir. Bu piezoelektrik etkinin, altın açısından fakir ortamlarda büyük altın külçelerinin nasıl oluştuğuna dair uzun süredir devam eden gizemi çözmeye yardımcı olabileceğini öne sürüyorlar.
